Zbadano kobiety w ciąży. Mówią, co wpływa na autyzm i ADHD u dziecka

Najnowsza metaanaliza, obejmująca niemal 50 badań z udziałem ponad dziewięciu milionów ciąż w 20 krajach, rzuca nowe światło na długofalowe konsekwencje cukrzycy ciążowej. Wyniki zaprezentowane podczas dorocznego spotkania Europejskiego Towarzystwa Badań nad Cukrzycą (EASD) w Wiedniu wskazują, że zaburzenie to nie ogranicza się tylko do krótkotrwałych komplikacji okołoporodowych.

Badacze odkryli, że kobiety z cukrzycą ciążową osiągały gorsze wyniki w testach oceniających funkcje poznawcze. Z kolei ich dzieci częściej zmagały się z problemami rozwojowymi, w tym z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) i ADHD.

Szacuje się, że cukrzyca ciążowa dotyka około 14 proc. wszystkich ciąż na świecie. Ryzyko jej rozwoju rośnie m.in. u kobiet w starszym wieku, z nadwagą lub otyłością, z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy, a także u kobiet pochodzących z grup etnicznych innych niż kaukaska.

Choć choroba zwykle ustępuje po porodzie, wiadomo, że zwiększa prawdopodobieństwo powikłań takich jak:

• nadciśnienie tętnicze,

• konieczność cesarskiego cięcia,

• rozwój cukrzycy typu 2 w późniejszych latach.

Dla dziecka oznacza to z kolei większe ryzyko wcześniactwa, zbyt dużej masy urodzeniowej i hipoglikemii po porodzie.

Zobacz też: Potwierdziła już 100 takich ciąż. Polska lekarka o znanym leku

Metaanaliza wykazała, że kobiety z cukrzycą ciążową uzyskiwały średnio o 2,5 punktu niższe wyniki w skali Montreal Cognitive Assessment (narzędzie do oceny łagodnych zaburzeń poznawczych).

Jeszcze wyraźniejsze były różnice u dzieci. Badania obejmujące ponad 43 populacje wskazują, że potomstwo matek z cukrzycą ciążową miało niższy iloraz inteligencji (średnio o 4 punkty), a także słabsze wyniki w zakresie inteligencji werbalnej, czyli zdolności językowych i komunikacyjnych.

Co szczególnie niepokojące, dzieci te były obarczone:

• o 45 proc. wyższym ryzykiem opóźnień rozwojowych,

• o 36 proc. większym prawdopodobieństwem ADHD,

• o 56 proc. podwyższonym ryzykiem autyzmu.

Dlaczego cukrzyca ciążowa oddziałuje na rozwój mózgu? Naukowcy sugerują, że znaczenie mogą mieć przewlekły stan zapalny, stres oksydacyjny (uszkodzenia komórkowe), obniżona podaż tlenu czy nadmierne stężenie insuliny w organizmie matki. Te czynniki mogą zaburzać procesy formowania się struktur mózgowych w życiu płodowym, co później przekłada się na problemy z uczeniem się, koncentracją i komunikacją społeczną.

Profesor Ling-Jun Li z Narodowego Uniwersytetu Singapuru, współautorka badania, podkreśla, że kobiety z rozpoznaną cukrzycą ciążową powinny dbać zarówno o własne zdrowie w trakcie ciąży, jak i o uważną obserwację rozwoju swojego dziecka po porodzie. Regularne monitorowanie kamieni milowych rozwojowych może pomóc w szybkim wychwyceniu ewentualnych nieprawidłowości.

Dla kobiet z grup ryzyka, które nie mają jeszcze diagnozy, zalecane są wczesne badania przesiewowe, kontrola poziomu glukozy pod nadzorem lekarza oraz zdrowa dieta i styl życia w okresie ciąży.

Obecnie prowadzone są badania kliniczne dotyczące najlepszych metod kontroli glikemii w czasie ciąży. Choć wstępne wyniki pokazują korzyści w zakresie krótkoterminowych efektów zdrowotnych dla matki i dziecka, nadal brakuje danych dotyczących długoterminowych skutków neuropsychiatrycznych.

Naukowcy podkreślają jednak, że potrzeba wieloletnich obserwacji, aby potwierdzić, czy skuteczna kontrola cukrzycy ciążowej może realnie zmniejszyć ryzyko ADHD, autyzmu czy innych zaburzeń rozwojowych u dzieci.

oprac. Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła:

• Newsweek US,

• Ma, J. J., Hong, R. P. W., Caitlin Por, Tristan Ong, Nigel Cong Kai Yeo, Muzi Chen, Jiayi Shen, & Ling-Jun Li, "Gestational Diabetes Mellitus and Maternal and Offspring Neurocognitive Dysfunction: A Systemic Review and Meta-analysis", 2025.

Źródła

1. Newsweek