Niezwykła moc zabawy. Jak kształtować inteligencję emocjonalną dziecka?

Uważa się, że osoby z wysoko rozwiniętą inteligencją emocjonalną mają w życiu łatwiej. Są lubiani, a ponieważ wiedzą, jak radzić sobie w sytuacjach konfliktowych, chętnie zaprasza się ich do współpracy. Dzięki temu łatwiej im osiągać sukcesy i spełniać marzenia. Jednak, aby rzeczywiście tak było, umiejętności społeczne należy kształtować już w dzieciństwie. Jak to zrobić?

Kształtowanie inteligencji emocjonalnej

Kiedyś uważano, że aby wiele osiągnąć, potrzebny jest wysoki iloraz inteligencji (IQ), wiedza oraz doświadczenie. Dziś wiemy, że przydają się też inne kompetencje, np. inteligencja emocjonalna (EQ). W skrócie jest to zdolność kontrolowania, rozpoznawania oraz rozumienia emocji zarówno u siebie, jak i u innych osób. Na inteligencję emocjonalną składa się wiara w siebie, znajomość własnych zalet i ograniczeń, a także chęć podejmowania wyzwań. Równie ważną rolę odgrywają tu również empatia, czyli zdolność wczuwania się w emocje innych oraz zdolność wzbudzania sympatii i współpracy.

– Każdy z nas w domu, pracy czy szkole czuł kiedyś lęk, stres, gniew czy ekscytację. To właśnie dzięki rozwojowi inteligencji emocjonalnej potrafiliśmy rozpoznać i poradzić sobie z tymi emocjami – mówi Natalia Supeł, psycholog dziecięca. I dodaje: – Kształtowanie się i rozwój inteligencji emocjonalnej rozpoczyna się już we wczesnym dzieciństwie. Te pierwsze podstawowe umiejętności stanowią fundament do ich rozwoju w późniejszych latach i mają swoje odzwierciedlenie na każdym etapie życia, w przedszkolu, szkole czy w dorosłości.

Jeśli chcemy, by nasze dziecko umiało radzić sobie z emocjami, pomóżmy mu je zrozumieć. Kilkulatek powinien dowiedzieć się, że choć nie musi zawsze ustępować ani na wszystko się zgadzać, nie może nikogo obrażać. Wytłumaczmy mu, że pewne rzeczy można rozwiązać niekoniecznie siłą, a poprzez kompromis oraz dogadywanie się. Niezwykle ważne jest to, by dziecko miało świadomość, że będzie przez nas wysłuchane, ale czasem trzeba uzbroić się w cierpliwość. Cieszmy się z osiągnięć malucha, ale zaznaczajmy, że inni też mają uczucia i pragnienia.

Jak wspierać inteligencję emocjonalną?

Mgr Natalia Supeł podkreśla, że jednym z takich sposobów może być zabawa klockami. Przykładowo, budując "Domek Wielofunkcyjny" LEGO DUPLO, dziecko uczy się wchodzić w role i odgrywać różne scenki, a to pomaga mu wczuwać się w emocje bohaterów. W zestawie znajdują się meble kuchenne, łazienkowe, do salonu, a także sprzęty i akcesoria. Nie brak także mieszkańców, którzy na co dzień wykonują różne czynności. W trakcie wspólnej zabawy domkiem możemy wyobrazić sobie, że dana figurka jest smutna – zadaniem dziecka będzie zrozumienie, dlaczego tak się dzieje, co może być tego powodem. Te same klocki mogą też rozwijać wyobraźnię malucha i zachęcać go do budowania relacji między bohaterami.

– Podczas zabawy w dziecku rodzi się kreatywność, odwaga i motywacja do realizowania celów i próbowania nowych rzeczy. Wspólna zabawa może posłużyć też do odgrywania scenek, wchodzenia w role i próbę wczucia się w emocje drugiej osoby. Możemy korzystać z codziennych sytuacji domowych, które dziecko zna, podsuwając mu w zabawie pomysły na to, jak może się zachować w danej sytuacji w stosunku do drugiego człowieka. Przykładowo, tatuś w zabawie pyta mamę, jak się czuje lub mama docenia dziecko, jak ładnie gra na gitarze – radzi ekspertka.

Klocki to świetne narzędzie rozwojowe

Kolejnym wspaniałym zestawem, który pomaga rozwijać inteligencję emocjonalną, jest "Stadnina i kucyki"– maluch uczy się bowiem współpracy w grupie i empatii poprzez opiekę nad zwierzętami. Oprócz stajni, zwierzątek i ich opiekunów zestaw LEGO DUPLO zawiera niezbędne akcesoria pomocne w odgrywaniu scen – marchewki, poidełko, sianko, szczotkę, miotłę, garnuszki i łopatę. Bawiąc się z pociechą, możemy wyobrazić sobie, że konik jest głodny albo trzeba zabandażować mu nóżkę. Korzystajmy z zasobów wyobraźni.

– Bawiąc się stadniną i kucykami, możemy wraz z dzieckiem zastanawiać się, co może czuć głodny, zmęczony koń, który czeka na jedzenie czy odpoczynek. Możemy również wpleść wątek edukacyjny tego, co trzeba po kolei zrobić, by zaopiekować się koniem. Rozmawiając z dziećmi na temat tego, jak mogą czuć się konie w różnych sytuacjach, wspieramy empatyczne podejście dzieci do zwierząt. Doceniając dziecko, uczymy je, że warto zauważyć starania i emocje bliskich nam osób – proponuje ekspertka.

Również "Pociąg z cyferkami" pomaga w nauce empatii i cierpliwości. Znajdziemy w nim lokomotywę oraz przyczepione do niej wagoniki z załadunkiem w postaci cyfry od 0 do 9. Klocki te nie tylko oswajają dziecko z nauką liczenia, ale również uwrażliwiają na zachowania oraz emocje innych osób w trudnych sytuacjach. – Na przykład podczas zabawy pociągiem możemy nakierować uwagę dziecka na zniecierpliwioną osobę, która czeka na spóźniający się pociąg. Możemy również wraz z dzieckiem zastanawiać się, w jakich sytuacjach ono jest zniecierpliwione i jak sobie z tymi emocjami radzić – podpowiada psycholog.

Jak widać, jest wiele sposobów na kształtowanie inteligencji emocjonalnej u najmłodszych. Pamiętajmy, że to my, rodzice musimy pokazywać dziecku, co jest dobre, a co złe, na co można sobie pozwolić, a na co nie. Mnóstwo rzeczy trzeba wielokrotnie powtarzać, zanim pociecha je zrozumie i nauczy się je stosować w praktyce. Cierpliwość, konsekwencja i dzielenie się dobrymi wskazówkami mają mnóstwo korzyści. Dzieci uczą się bowiem otwartości na innych, a także tego, że można rozmawiać o emocjach i reagować na nie bez poczucia wstydu. Świadomość własnych emocji i umiejętność zarządzania nimi to pierwszy krok do lepszej współpracy z innymiludźmi. Bawmy się zatem z dzieckiem i pomagajmy mu rozwijać inteligencję emocjonalną na różne sposoby.