Męska niepłodność – co musisz o niej wiedzieć?

W większości wypadków problemy powodujące niepłodność nie dają żadnych odczuwalnych objawów. Nieprawidłowości zaczyna się podejrzewać, kiedy para przez co najmniej rok współżyje ze sobą regularnie bez żadnych zabezpieczeń, a kobieta nie zachodzi w ciążę. Lekarz zazwyczaj najpierw bada mężczyznę, ponieważ analiz w tym wypadku jest mniej i nie są one tak skomplikowane, jak u kobiet. Nie należy więc zwlekać w sytuacji, gdy podejrzewa się problem z niepłodnością. W większości przypadków jej przyczynę ustala się już po:

• analizie jakości nasienia,
• badaniach na obecność przeciwciał niszczących plemniki,
• badaniu poziomu hormonów,
• biopsji jąder, gdy w nasieniu nie ma plemników, ale mogą być w jądrach,
• badaniu poziomu hormonów,
• analizie nasienia,
• badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez urologa,
• wykonaniu USG jamy brzusznej.

Po serii badań i ustaleniu, co jest przyczyną niepłodności, specjaliści wybierają właściwą metodę leczenia. Najczęściej w tych przypadkach lekarz przepisuje antybiotyki, hormony lub zleca zabieg, mający na celu usunięcie nieprawidłowości utrudniających spłodzenie potomka. Zdarzają się też przypadki, kiedy problem z płodnością jest trudny do zdiagnozowania. Konieczna jest wówczas dalsza specjalistyczna diagnostyka i leczenie pod kontrolą lekarza androloga.

Przyczyn niepłodności męskiej jest wiele, jednak wśród najczęstszych czynników mogących ją powodować wymienia się styl życia. Stres, praca w pozycji siedzącej lub w złych warunkach, używki, przegrzewanie jąder (np. zbyt obcisła bielizna) to główni winowajcy. W tym wypadku zmiana nawyków ma duże znaczenie. To, co może pomóc płodności mężczyzny, to: aktywny wypoczynek, dieta niskotłuszczowa, bogata w owoce i warzywa, witaminy A, C, E oraz cynk, które poprawiają jakość nasienia.

Duża część męskich problemów z poczęciem związana jest z wadami nasienia. Produkcja plemników zależy od hormonu wytwarzanego przez przedni płat przysadki mózgowej i od prawidłowego stężenia testosteronu. Gdy produkcja tych hormonów zostaje zaburzona, maleje liczba plemników. Po wykonaniu badań, które stwierdzają wady nasienia, najczęściej zaleca się podawanie hormonów.

O problemach partnerów z poczęciem dziecka często decyduje nie tylko zbyt mała liczba, ale i ruchliwość plemników, a także zmiany w ich budowie. Aby zdiagnozować te problemy niezbędne jest badanie nasienia.

Powodują one aż 15 proc. problemów ze spłodzeniem potomstwa. Schorzenie związane jest z powiększeniem żył w mosznie i przeważnie dotyka młodych mężczyzn. Żylaki powrózka nasiennego prowadzą do przegrzania i niedotlenienia jąder, co zaburza produkcję spermy. Podczas gdy początkowo choroba nie daje żadnych objawów, z czasem chory doświadczać może ciążenia w okolicy moszny i pachwiny, uczucia ciepła w jądrach, a także wyczuwać pod palcami zgrubienia żył.
W leczeniu najczęściej stosuje się zabiegi chirurgiczne polegające na usunięciu żylaków, a także leki mające na celu obkurczenie oraz zasklepienie problematycznego naczynia.

U ok. 10 proc. mężczyzn mających problemy z płodnością występują zaburzenia autoimmunologiczne. Przeciwciała atakują wówczas komórki własnego organizmu (w przypadku niepłodności – plemniki), gdyż rozpoznają je jako obce antygeny. W konsekwencji plemniki zlepiają się, a ich ruchliwość się obniża. Chociaż przyczyny tego mechanizmu nie są do końca znane, przypuszcza się, że mogą być związane z urazami jąder, niedrożnością nasieniowodów oraz stanami zapalnymi.

Częstą przyczyną niemożności spłodzenia potomstwa są wrodzone i nabyte wady narządów płciowych, zaburzenia funkcji jąder, umiejscowienie ich poza moszną, zrośnięcie się napletka z żołędzią czy zbyt krótkie wędzidełko.
W przypadku nieprawidłowo rozwiniętych jąder, odpowiedzialnych za produkcję plemników, szanse na posiadanie dzieci są bardzo małe. W niektórych przypadkach możliwe jest leczenie operacyjne wad, które pozwala na przywrócenie prawidłowej anatomii.

Nieleczone choroby weneryczne oraz infekcje mogą prowadzić do uszkodzenia jąder oraz powstania powikłań skutkujących bezpłodnością. Niekorzystnie na nasienie wpływa także radioterapia i chemioterapia oraz niektóre leki stosowane w terapii chorób nowotworowych, które mogą powodować nieodwracalne zmiany w tkance jąder.

Płodność męską upośledzać mogą choroby ogólnoustrojowe, takie jak: cukrzyca, choroby tarczycy, a także przechodzona w okresie dojrzewania świnka. Niekorzystnie wpływa na nią także wsteczny wytrysk. Dochodzi do niego, gdy w czasie wytrysku nasienie nie wydostaje się na zewnątrz, ale trafia do pęcherza i jest wydalane wraz z moczem.

Częstotliwość poszczególnych rozpoznań wśród pacjentów leczonych z powodu niepłodności:

• Niepłodność idiopatyczna (niewyjaśnionego pochodzenia) - 30,2 proc.
• Varicocele (żylaki powrózka nasiennego) – 5,4 proc.
• Hypogonadyzm (defekt układu rozrodczego) – 9,7 proc.
• Infekcje – 8,5 proc.
• Niezstąpione jądra – 8.0 proc.
• Zaburzenia erekcji i ejakulacji – 6,7 proc.
• Choroby ogólnoustrojowe – 5,2 proc.
• Przeciwciała przeciwplemnikowe – 3,8 proc.
• Nowotwory jąder – 2,1 proc.
• Niedrożność dróg wyprowadzających – 5 proc.
• Pozostałe – 8,90 proc.