Lajkonik. Co to za postać i jak brzmi legenda o Lajkoniku?

Lajkonik, nazywany inaczej konikiem zwierzynieckim lub Tatarzynem to jeden z najlepiej znanych symboli Krakowa. Co roku od wieków na ulicach tego miasta w pierwszy czwartek po Bożym Ciele odbywa się przemarsz Lajkonika.

Skąd wziął się ten zwyczaj? Legenda o Lajkoniku związana jest z wydarzeniami z 1287 roku, kiedy to pod Kraków niepostrzeżenie zakradły się wojska tatarskie (Tatarzy postanowili zanocować nad Wisłą, niedaleko wsi Zwierzyniec, by rano zaatakować miasto). W tym miejscu spostrzegli ich flisacy (zwani włóczkami; dawniej zajmowali się rzecznym spławem towarów).

Flisacy napadli Tatarów we śnie, ratując miasto przed grabieżą, po czym przebrali się w ich stroje i wjechali na zdobytych koniach do Krakowa, początkowo budząc wielki niepokój mieszkańców, a następnie ich radość.

Burmistrz miasta, gdy zorientował się w sytuacji, ogłosił, że na pamiątkę tego wydarzenia raz do roku do Krakowa wjeżdżać będzie flisak przebrany za chana tatarskiego na czele orszaku krakowskich flisaków. Do dziś, wjeżdżając do miasta podczas tradycyjnego pochodu ze Zwierzyńca na Krakowski Rynek, Lajkonik rozdaje swoją buławą symboliczne razy.

Główny bohater legendy, Lajkonik, to brodaty jeździec w pseudoorientalnym stroju, który porusza się na sztucznym koniku przytwierdzonym do pasa. Bohater ten przemierza zgodnie z tradycją szlak ze Zwierzyńca na Rynek Główny w Krakowie, razem z towarzyszącą mu kapelą Mlaskotów i orszakiem flisaków ubranych w stroje "tatarskie" i krakowskie.

Przemarsz Lajkonika ma swój początek przy siedzibie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, jego celem zaś jest Krakowski Rynek Główny. Kieruje nim oczywiście bohater legendy, zbierając do koszyka drobne pieniądze jako haracz od kupców na placu Przy Stawach.

Lajkonik zachodzi do sklepów, uderza w mieszkańców buławą i w dalszym ciągu zbiera haracz. Pochód zahacza o klasztor sióstr Norbertanek, ponieważ w jego sąsiedztwie miała miejsce bitwa między Tatarami a Polakami.

Stałą częścią programu jest taniec Lajkonika z chorągwią, odbywający się na skrzyżowaniu przy filharmonii. Na końcu pochodu - na Rynku Głównym, prezydent miasta wznosi razem z Lajkonikiem toast za pomyślność mieszkańców Krakowa, a wydarzeniem wieńczącym pochód jest kolejny taniec Lajkonika - urbem salutare (pokłon miastu).

Kilka lat temu, w 2014 roku zabawa ta wpisana została na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, stworzoną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.