Kąpiel niemowlęcia - jak często kąpać dziecko?

Czy noworodkowi lub niemowlakowi, który nie biega i się nie poci, rzeczywiście potrzebna jest codzienna kąpiel? Zalecenia w tej materii zmieniają się często, ostatnio coraz głośniejsze są glosy, by w pielęgnacji maluchów zachować umiar. Dziecko zwykle wystarczy kąpać raz na trzy dni – radzą amerykańscy pediatrzy. Co na to polscy lekarze i położne?

Zwolennicy codziennej kąpieli twierdzą, że to nie tylko sposób na utrzymywanie higieny, ale również ważny rytuał. Jego stosowanie to okazja do budowania więzi z dzieckiem, a także sposób wyciszenia go przed snem. Za częstym kąpaniem malucha przemawia też, jak się wydaje, bardzo prozaiczny argument i proste powiązanie: skoro dorośli potrzebują myć się codziennie, czemu takiej samej zasady nie stosować wobec najmłodszych?

Jest jednak grupa ekspertów, którzy twierdzą, że zbyt częsta kąpiel nie tylko nie jest konieczna, ale może wręcz szkodzić niemowlęciu. Healthy Children, oficjalna strona dla rodziców Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej, podaje, że maluchy do ukończenia pierwszego roku życia potrzebują zwykle kąpieli tylko trzy razy w tygodniu. Częstsza może na przykład nadmiernie wysuszać wrażliwą skórę.

Wiąże się to ze stosowaniem środków do pielęgnacji. Nawet delikatne, hipoalergiczne, przeznaczone dla dzieci produkty zawierają składniki, które mogą przyczyniać się do utraty naturalnej wilgotności skóry i oddziaływać na tkankę podskórną.

Zobacz film: "Jak kąpać niemowlę w wiaderku?"

Bardzo wrażliwa na działanie kosmetyków jest na przykład główka niemowlęcia. Niektóre produkty, mimo starannego spłukiwania, czasem pozostają w niewielkich ilościach na skórze, a ich nadbudowywanie się prowadzi do ciemieniuchy.

Choć dokładna przyczyna występowania tej przypadłości nie jest znana, pracownicy Kliniki Mayo w USA podają, że ciemieniucha najprawdopodobniej ma związek z gospodarką hormonalną dziecka i występowaniem grzybów czy drożdży na skórze.

Chaunie Brusie, autorka bloga Tinybluelines.com i pielęgniarka, twierdzi, że jej dziecko doświadczyło wyżej opisanych skutków ubocznych zbyt częstej kąpieli. To co miało być rodzinnym, wyciszającym rytuałem, szybko stało się źródłem problemów. Skóra kilkumiesięcznej córki autorki stała się sucha i szorstka, a na główce pojawiła się ciemieniucha.

Wtedy Brusie wraz z mężem zdecydowali się na wprowadzenie zmian w zakresie pielęgnacji dziecka. Zamiast codziennie, zaczęli kąpać córkę trzy razy w tygodniu, a w pozostałe wieczory delikatnie masowali jej skórę lawendowym mleczkiem nawilżającym. Ta technika okazała się działać równie wyciszająco co ciepła woda. A Brusie przekonuje, że już w kilka dni po wprowadzeniu nowych zasad można było zaobserwować znaczną poprawę kondycji skóry dziecka.

W naszym kraju nie ustalono standardów, jeśli chodzi o częstotliwość, z jaką powinno się kąpać noworodki i niemowlęta. Polskie Towarzystwo Pediatryczne stoi na (dość nieoficjalnym) stanowisku, że maluchom, tak jak dorosłym, należy się codzienne mycie. Natomiast w przypadku, gdy dziecko przebywa w kurzu albo gdy się mocno poci, wskazana może być kąpiel nawet dwa razy dziennie. Tego ostatniego zalecenia bronią również specjaliści, którzy w "normalnych" warunkach nie są zwolennikami codziennej kąpieli.

– Zwykle dzieci do szóstego miesiąca życia wystarczy kąpać co drugi-trzeci dzień, jednak buzię, jamę ustną, ręce czy okolice krocza należy pielęgnować znacznie częściej, do kilku razy na dobę – twierdzi dr Iwona Pirogowicz, pediatra i alergolog, pracownik Katedry i Zakładu Higieny i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Specjalistka podkreśla jednak, że w dbaniu o higienę niemowląt trzeba włączyć przede wszystkim zdrowy rozsądek.

– Rodzice powinni dostosowywać częstotliwość kąpieli do potrzeb dziecka – dodaje. – Może się zdarzyć, że będzie ono wymagało gruntownego umycia nawet dwa razy dziennie. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. wówczas, gdy niemowlę przebywa w zakurzonym pomieszczeniu albo intensywnie się poci.

Dr Pirogowicz przyznaje, że zalecenia dotyczące pielęgnacji skóry niemowląt się zmieniają i jednoznacznych wytycznych nie ma. Kiedyś na przykład nagminnie stosowano po kąpieli oliwkę, dziś natomiast się od niej odchodzi. Ekspertka zaleca, by w jej miejsce rodzice wybierali emolienty, które lepiej nawilżają i natłuszczają skórę i których nie trzeba stosować codziennie przy pielęgnacji zdrowego noworodka i niemowlęcia. Warto też wystrzegać się mydeł, a w ich miejsce używać specjalnych płynów, pozwalających zachować skórze naturalny płaszcz lipidowy.

Podobne zdanie w kwestii częstotliwości, z jaką powinno się kąpać dziecko, ma Estera Michalak – położna i założycielka działającej w Kaliszu, Koninie i Zagórowie Bezpłatnej Szkoły Rodzenia "Wspaniały Początek". Swoim pacjentkom zaleca, by z kąpielą nie przesadzały szczególnie w pierwszym tygodniu życia noworodka, aby na jego skórze jak najdłużej pozostała maź płodowa.

– Oczywiście należy przemywać wodą okolice intymne oraz miejsca, gdzie gromadzi się brud (np. za uszami) – wyjaśnia. – Ale gruntowna kąpiel nie jest w ciągu tych pierwszych siedmiu dni konieczna. Michalak podkreśla, że maź płodowa to nie tylko cenne przeciwciała, ale też substancja chroniąca dziecko przed zmianami temperatury i pozwalająca utrzymywać właściwą wilgotność skóry. W przypadku noworodków i niemowląt powyżej tygodnia życia położna zaleca również kąpiel 2-3 razy w tygodniu.

Czy w Polsce w najbliższym czasie zostaną opracowane standardy w zakresie najbardziej optymalnej częstotliwości, z jaką powinno się myć niemowlęta? Wszystko wskazuje na to, że możemy się spodziewać takiego dokumentu, jednak rodzice muszą przede wszystkim pamiętać o tym, by zarówno w opiece nad dziećmi, jak i w pielęgnacji ich skóry kierować się przede wszystkim intuicją i zdrowym rozsądkiem.