Gwiazda polarna - co to jest, jak ją rozpoznać na niebie?
Gwiazda polarna to widoczna gołym okiem gwiazda, położona w najbliższej odległości bieguna niebieskiego. Zwykle określamy w ten sposób Polaris - jasną, północną gwiazdę polarną Ziemi, warto wiedzieć jednak, że na niebie znajduje się również gwiazda polarna południowa. Co więcej, inne planety również mają swoje gwiazdy biegunowe. O tych i innych ciałach niebieskich uczymy się w szkole na lekcjach fizyki, a dziś odpowiemy na pytania, czym jest gwiazda polarna, jak rozpoznać ją na niebie oraz czy gwiazda polarna jest widoczna z każdego miejsca na Ziemi?
1. Czym jest gwiazda polarna?
Gwiazda polarna to najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy, zwanym potocznie Małym Wozem. Jest oddalona o 434 lata świetlne od Ziemi.
Jej pozycja na niebie jest niemal nieruchoma, podczas gdy inne gwiazdy zdają się wokół niej krążyć. Dzieje się tak, ponieważ jest umiejscowiona blisko bieguna północnego - punktu, wokół którego pozornie obraca się całe niebo.
Z uwagi na jej położenie wyznacza ona drogę na północ. Jest ważna w nawigacji, gdyż kąt, pod jakim możemy ją zaobserwować nad horyzontem, wyznacza szerokość geograficzną osoby ją obserwującej.
Dla osoby stojącej na biegunie północnym gwiazda polarna znajduje się bezpośrednio nad nią, dla osoby stojącej na równiku leży na horyzoncie.
2. Jak znaleźć gwiazdę polarną na niebie?
Gwiazdę polarną możemy znaleźć za pomocą kilku gwiazdozbiorów. Najprostszym sposobem jest wykorzystanie Wielkiego i Małego Wozu. Wielki Wóz jest najlepiej widoczny w bezchmurną noc. Gwiazda Polarna znajduje się na przedłużeniu jego dwóch skrajnych gwiazd ("tylne koła wozu")
Polaris jest gwiazdą należącą do Małego Wozu. Umiejscowiona jest na końcu "dyszla" i z łatwością ją rozpoznamy, ponieważ jest najjaśniejsza z całej konstelacji. Najprostszym sposobem, aby ją znaleźć jest więc namierzenie na niebie Małego Wozu.
3. Gwiazda polarna na półkuli południowej?
Warto pamiętać, że gwiazda polarna jest widoczna jedynie na półkuli południowej, zatem nie dostrzeżemy jej z każdego miejsca na Ziemi. Czym zatem mogą kierować się przy wyznaczania kierunków świata mieszkańcy półkuli południowej?
Na południu również istnieje gwiazda polarna. Gołym okiem jest jednak słabo widoczna, dlatego wyznaczono kilka gwiazd, które tworzą tzw. Krzyż Południa. Wyznacza on kierunek południowy, choć nie tak dokładnie, jak Gwiazda Polarna Północna.
Krzyż Południa położony jest około 30 stopnia od właściwego południa, jednak jego charakterystyczne ułożenie gwiazd sprawiło, że uznano go za wyznacznik nawigacji astralnej półkuli południowej.
