Cukrzyca a planowana ciąża

Gdy chora na cukrzycę spodziewa się dziecka, ciąża uważana jest za ciążę wysokiego ryzyka. Nie jest to równoznaczne z tym, że kobieta będzie miała jakieś problemy podczas jej trwania. Oznacza to tylko tyle, że będzie musiała przywiązywać większą wagę do swojego zdrowia i odwiedzać lekarzy specjalistów.

Ciąża powoduje w organizmie kobiety wiele zmian, dlatego też należy wprowadzić pewne modyfikacje w radzeniu sobie z cukrzycą. Nawet jeśli kobieta choruje na nią od dłuższego czasu, konieczne mogą być zmiany w planie posiłków, ćwiczeń fizycznych i przyjmowanych leków. Dodatkowo potrzeby mogą się zmienić im bliżej będzie do porodu. Dlaczego prawidłowy poziom cukru jest ważny.

• pogorszyć długoterminowe powikłania cukrzycy, np. zaburzenia widzenia, choroby serca, nerek,
• podnosi ryzyko wystąpienia takich problemów jak urodzenie dziecka zbyt wcześnie, zmniejszenie lub zwiększenie jego wagi urodzneiowej, niski poziom glukozy we krwi dziecka podczas urodzenia,
• wzrost ryzyka wystąpienia wad wrodzonych,
• wzrost ryzyka poronienia lub urodzenia martwego dziecka.

Jeśli kobieta utrzymuje poziom glukozy w normie przed i w czasie ciąży, ryzyko wystąpienia tych problemów spada. Dlatego też przed zajściem w ciążę chorujące na cukrzycę powinny odwiedzić lekarza. Podczas wizyt kobieta może:

• być zdiagnozowana i poddana leczeniu schorzeń, które mogłyby być spowodowane przez cukrzycę,
• otrzymać plan posiłków i porady odnośnie ćwiczeń, a także informacje dotyczące kwasu foliowego,
• informacje o prawidłowej wadze podczas ciąży.

Cukrzyca w ciąży musi być kontrolowana. Dlatego kobieta powinna:

• mierzyć poziom glukozy we krwi kilka razy dziennie przy pomocy specjalnego urządzenia (gleukometru). Poziom glukozy we krwi przed posiłkiem nie powinien przekroczyć 79-108 mg%, poziom glukozy we krwi po posiłku 79-144 mg%, a wartość hemoglobiny glikowanej powinien być niższy niż 5,6%. Większość lekarzy zaleca, aby badanie wykonywać przynajmniej cztery razy dziennie.
• odżywiać się prawidłowo – dobrze zbilansowana dieta w ciąży. Rozwój dziecka zależy od tego, co kobieta je i jakie składniki odżywcze organizm matki dostarcza dziecku. Jeśli kobieta nie odżywia się regularnie poziom glukozy we krwi może być zbyt mały lub zbyt duży. Ilość kalorii, jaką kobieta powinna dostarczyć organizmowi, zależy od wagi, rozwoju ciąży, wieku i stopnia aktywności. Mogą pojawić się dodatkowe posiłki, przekąski, które będą rozłożone w ciągu całego dnia.
• regularnie ćwiczyć – ruch fizyczny pozwala na utrzymanie glukozy w normie. Lekarz powie kobiecie, jak długo i jakie ćwiczenia powinna wykonywać. Zwykle zaleca się 30 minut wysiłku fizycznego dziennie.
• zażywać leki jeśli jest to konieczne – zwykle kobiety, które przed ciążą przyjmowały insulinę, podczas jej trwania musza zwiększyć dawki tego hormonu. Ponieważ ilość insuliny w ciągu dnia zmienia się w trakcie trwania ciąży, trzeba regulować jej dawki. Jeśli kobieta przyjmuje leki doustne, w trakcie ciąży potrzebna może okazać się insulina. Łagodne cukrzyce ciężarnych można wyrównywać dietą i ćwiczeniami. W niektórych przypadkach konieczne są leki i insulina.

Ważna jest również opieka prenatalna, która pozwoli na kontrolowanie stanu dziecka i matki. Ciężarne z cukrzycą mogą wymagać dodatkowych badań. Dzięki nim lekarz może wykryć wcześnie ewentualne problemy i zapobiec ich rozwojowi. Lekarz może zalecić kobiecie zapisywanie jak często kobieta odczuwa ruchy dziecka, szczególnie pod koniec ciąży.

Zdrowe dziecko zwykle wykonuje tyle samo ruchów dziennie. Poza tym lekarz może zlecić takie badania jak:

• USG w ciąży – dzięki niemu może sprawdzić, jak dziecko się rozwija i czy pojawiły się jakieś wady wrodzone. W późniejszym okresie ciąży badanie pozwala oszacować masę dziecka, zlokalizować łożysko, ocenić ilość płynu owodniowego.
• monitorowanie serca płodu – specjalny monitor umieszczony na brzuchu, matki pozwala na zmierzenie bicia serca dziecka.
• profil biofizyczny – podczas tego badania przy pomocy USG sprawdzany jest oddech płodu, jego ruchy, napięcie mięśni i ilość płynu owodniowego. Mogą też obejmować inne badania.

Podczas ciąży może dojść do spadku poziomu cukru we krwi. Może być to spowodowane przez:

• zbyt małe posiłki, ich opóźnienie lub ominięcie,
• zbyt dużą dawkę insuliny,
• zwiększenie aktywności ruchowej.

Wypicie większej ilości alkoholu również wywołuje hipoglikemię, ale kobiety które starają się o dziecko lub są w ciąży nie powinny go w ogóle pić.

Jeśli hipoglikemia jest łagodna wystarczy zjeść lub wypić coś zawierającego węglowodany. Jeśli kobieta nic nie zrobi, może zemdleć. Pojawić się może również hiperglikemia, czyli podniesiony poziom cukru we krwi. Może go spowodować:

• jedzenie zbyt dużych posiłków,
• zmniejszenie aktywności fizycznej,
• choroba,
• stres,
• rozbieżność pomiędzy jedzeniem a lekami.

Kobieta powinna porozmawiać ze swoim lekarzem, jeśli dochodzi do podwyższeń poziomu glukozy. Możliwe, że zmiany wymagają dawki insuliny, posiłki lub ćwiczenia.

Jeśli cukrzyca w ciąży jest dobrze zaplanowana, choroba jest kontrolowana, a przyszła mama znajduje się pod opieką specjalistów, szanse na urodzenie zdrowego dziecka są duże.

Źródła

1. Sieradzki J. Cukrzyca - kompendium, Via Medica, Gdańsk 2009, ISBN 978-83-7555-138-9
2. Colwell J.A. CUKRZYCA - nowe ujęcie diagnostyki i leczenia, Urban & Partner, Wrocław 2004, ISBN 83-87944-77-7
3. Otto-Buczkowska E. Cukrzyca - patogeneza, diagnostyka, leczenie, Borgis, Warszawa 2005, ISBN 83-85284-50-8
4. Gill G.V., Pickup J.C., Williams G. Cukrzyca - trudne pytania, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2001, ISBN 83-88778-13-7