Alfabet ukraiński. Jak czytać litery?
Alfabet ukraiński wywodzi się z cyrylicy i stanowi odmianę grażdanki. Wielu z nas chce wiedzieć na jego temat więcej. Chętnie uczą się go też polskie dzieci, by móc porozumiewać się z ukraińskimi kolegami.
1. Alfabet ukraiński pisany i drukowany
Długa była droga do wypracowania ukraińskiego języka literackiego, czego skutkiem było opracowanie pierwszego alfabetu ukraińskiego.
Współczesny język ukraiński, który powstał najprawdopodobniej pod koniec XVIII wieku, opiera się na języku ludowym ze znaczącym dystansem do języka cerkiewnosłowiańskiego i rosyjskiego. Co ciekawe, cyrylica ukraińska dla wielu osób uczących się tego języka jest prostsza od rosyjskiej.
Współczesny alfabet ukraiński posiada 33 litery, dochodzi do nich jeszcze apostorof. Nie wszystkie litery ukraińskie oznaczają te same głoski co w alfabecie rosyjskim, co ma związek ze zmianami fonetycznymi, które zaszły w języku naszych wschodnich sąsiadów.
2. Język ukraiński – alfabet
W nawiasie zapisaliśmy wymowę danej głoski.
- A, a – [a]
- Б, б – [b]
- B, в – [w]
- Г, г – [h]
- Ґ, ґ – [g]
- Д, д – [d]
- E, е – [e]
- Є, є – [je]
- Ж, ж – [ż]
- З, з – [z]
- И, и – [y]
- I, і – [i]
- Ї, ї – [ji]
- Й, й – [j]
- K, к – [k]
- Л, л – [dźwięk pomiędzy l i ł]
- M, м – [m]
- H, н – [n]
- O, о – [o]
- П, п – [p]
- P, р – [r]
- C, с – [s]
- T, т – [t]
- У, у – [u]
- Ф, ф – [f]
- Х, х – [ch]
- Ц, ц – [c]
- Ч, ч – [cz]
- Ш, ш – [sz]
- Щ, щ – [szcz]
- Ь – znak zmiękczający
- Ю, ю – [ju]
- Я, я – [ja]
3. Język ukraiński a polski
Oba języki wywodzą się z języka praindoeuropejskiego. Dawni Słowianie podbijali nowe tereny, a wraz z ich ekspansjami terytorialnymi, powstały trzy językowe grupy: zachodnio-, południowo- i wschodniosłowiańska.
Język polski wywodzi sie z zachodniej grupy językowej, zaś ukraiński – wschodniosłowiańskiej. Ze względu na bliskie sąsiedztwo, oba języki wywarły na siebie duży wpływ.
W języku polskim znajdziemy kilka ukrainizmów, czyli wyrazów zapożyczonych z języka ukraińskiego, m.in.: sadyba, borsuk, bukłak, czeremcha, wataha, hultaj, ułan, step. W języku ukraińskim jest też kilka polonizmów, np. "cikawyj" i "wybytnyj".
O ile alfabet ukraiński pisany znacznie różni się od polskiego alfabetu, o tyle na poziomie języka mówionego jest zdecydowanie prościej. Co ciekawe, wspólne słownictwo obejmuje niemal połowę całego leksykalnego zasobu.
Pismo ukraińskie może nie jest najłatwiejsze, ale wiele osób, które dawniej uczyły się w szkole języka rosyjskiego, bardzo szybko je przyswaja. Jeśli więc Twoje dziecko chce nauczyć się języka ukraińskiego, by móc porozumiewać się z kolegami przybyłymi z Ukrainy, może uda Ci się pomóc mu poznać litery pisane cyrylicą. Wspólnie czytajcie teksty ukraińskie, np. bajki.
