Umowa zlecenia a ciąża
Wiele przyszłych mam staje przed kwestią formalną, jaką jest problem uzgodnienia z pracodawcą wynagrodzenia i warunków zatrudnienia, w tym ubezpieczenia zdrowotnego, w okresie ciąży i następnie w pierwszych miesiącach po porodzie. W wypadku umowy o pracę stanowi to mniejszy problem niż przy innych formach zatrudnienia. Umowa zlecenia a ciąża to temat, którym warto się zainteresować, by uniknąć następnie przykrych niespodzianek. Niestety, młode mamy zatrudnione na podstawie umowy zlecenia nie mogą oczekiwać żadnych gwarancji prawnych.
1. Umowa zlecenia a umowa o pracę
Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia nie korzysta z gwarancji prawnych związanych z rodzicielstwem przewidzianych w przepisach prawa pracy. Pracownikiem jest bowiem osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Kobietom w ciąży, z uwagi na szczególny stan, w jakim się znajdują, należy zapewnić ochronę i odpowiednie warunki pracy. Ustawodawca uwzględnił to w przepisach Kodeksu pracy. Jednak niestety te kobiety, które wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia nie mogą skorzystać z tej ochrony.
Umowa zlecenia tym różni się od umowy o pracę, iż w wypadku tej ostatniej pracownik objęty jest szeregiem świadczeń, takich jak opieka zdrowotna, odprowadzanie składek na poczet emerytury itp. Wynika to z faktu, iż umowa o pracę podlega Kodeksowi pracy, natomiast umowa zlecenie traktowana jest jak umowa cywilna – zatem jej założenia skodyfikowane są w Kodeksie cywilnym. W przypadku umowy zlecenia osoba otrzymująca zlecenie zobowiązuje się wykonać określone czynności dla osoby zlecającej i jako wykonawcy nie przysługują jej żadne typowe pracownicze uprawnienia. Między innymi zwolnienie lekarskie, okresowe badania lekarskie czy określony umową limitowany czas godzin i – co najważniejsze dla kobiet w ciąży – ochrona stosunku pracy. Przy umowie o pracę dzięki temu zapisowi w Kodeksie cywilnym, nie można zwolnić kobiety będącej w ciąży. Natomiast w przypadku umowy zlecenia ciężarnej kobiecie przysługują jedynie takie uprawnienia, jakie wynikają z podpisanej przez obie strony umowy.
2. Wypowiedzenie a ciąża
Jak zapisane jest w kodeksie prawa cywilnego, umowa zlecenia może być wypowiedziana przez każdą ze stron i co jest szczególnie istotne w kontekście praw pracowniczych kobiet w ciąży – żadna ze stron nie może na podstawie żadnego zapisu zrzec się prawa do wypowiedzenia owej umowy, jeśli występują tzw. ważne powody. Jedynym zapisem chroniącym kobietę w ciąży jest uprzednie zapisanie w treści umowy rodzaju owych ważnych powodów i niezamieszczenie wśród nich ciąży właśnie. W przypadku, gdy obie strony w żaden sposób nie określiły warunków wypowiedzenia, umowa może być rozwiązana w każdej chwili i to bez określania powodów. Jak widać, umowa zlecenie nie daje kobiecie w ciąży żadnych praw, pozostawiając ją zależną wyłącznie od dobrej woli osoby zlecającej. Warto jednak wiedzieć, że jeśli umowa zlecenie świadczona była na zasadach obowiązujących w przypadku umowy o pracę, czyli w określonym miejscu i czasie, odpłatnie i osobiście, to kobieta może wystąpić na drogę sądową w celu określenia dotychczas wykonywanych przez nią obowiązków jako pracy etatowej.
3. Urlop macierzyński a umowa zlecenia
Warto zdawać sobie sprawę, że to, czy kobieta będzie miała prawo pobierać zasiłek chorobowy jest zależne od tego, czy odprowadza składki. W przypadku umowy zlecenia najczęściej jest to kwestia rozwiązywana indywidualnie przez zleceniobiorcę – zleceniodawca rzadko odprowadza jakiekolwiek składki zdrowotne na rzecz pracownika. Kobiecie w ciąży pracującej na umowę zlecenie, jeśli w czasie trwania ciąży owa umowa wygaśnie, nie przysługuje zasiłek macierzyński. Oczywistą kwestią jest także brak urlopu macierzyńskiego i wychowawczego – te przywileje związane są tylko i wyłącznie z umową o pracę.
Należy mieć także na uwadze, iż kobieta będąca w ciąży i pracująca na podstawie umowy zlecenia nie może korzystać z prawa uprawiania lżejszych form pracy ani innych przywilejów ciężarnych, takich jak praca w określonych godzinach, niedopuszczalne pracowanie w nocy.