Gronkowiec u niemowląt

Gronkowiec u niemowląt jest bardzo niebezpieczną bakterią, która wymaga specjalistycznego leczenia. Gronkowce to kuliste bakterie, które układają się w charakterystyczne grona – stąd ich nazwa. Do tej pory dokładnie poznano trzy gatunki gronkowca, z których najbardziej chorobotwórczy dla ludzi jest gronkowiec złocisty. Dwa pozostałe gatunki gronkowca mogą powodować drobne zakażenia ran na skórze, zakażenia pęcherza moczowego, a niekiedy również zapalenie wsierdzia.

1. Rozprzestrzenienie gronkowców na świecie

Gronkowce należą do jednych z najbardziej rozpowszechnionych drobnoustrojów na świecie. Do czasu masowej antybiotykoterapii gronkowce nie stanowiły dużego zagrożenia dla zdrowia, bywały raczej przyczyną drobnych, pospolitych zakażeń. Obecnie najbardziej zjadliwym rodzajem gronkowca jest gronkowiec złocisty, który należy do ziarniaków Gram-dodatnich, tlenowych. Chorobotwórcze szczepy gronkowców mogą znajdować się wszędzie. Z uwagi na zanieczyszczenie środowiska najczęściej występują w: powietrzu, kurzu, glebie, zanieczyszczonej wodzie, mleku krowim i kozim, przetworach mlecznych. Występowanie gronkowca nasila się w okresach wzmożonego ocieplenia.

Chorobotwórcze szczepy gronkowca złocistego mogą występować na skórze i błonach śluzowych ludzi. Bakteria ta obecna jest w jamach nosowo-gardłowych ponad połowy populacji ludzkiej. Może ona także występować na błonie śluzowej górnej części układu oddechowego. Człowiek może być nosicielem bakterii, bez widocznych u siebie objawów chorobowych, i przenosić je, np. na produkty żywnościowe. Zakażenia gronkowcem są często spotykane w lecznictwie zamkniętym, np. w szpitalach. Gronkowiec u niemowlaka może również mieć swoje źródło zakażenia podczas pobytu kobiety z noworodkiem na oddziale położniczym. Częste zachorowania na gronkowca spotyka się u niemowląt cierpiących na atopowe zapalenie skóry.

2. Choroby wywoływane przez gronkowce

Zobacz film: "Stosowanie antybiotyków u dzieci"

• Jęczmień – ropny stan zapalny mieszka włosowego rzęsy, który powoduje bolesny obrzęk powieki. Częste nawroty jęczmienia lub gradówki mogą wskazywać na cukrzycę, dlatego konieczne jest badanie poziomu glukozy we krwi.
• Zmiany skórne – najczęściej czyraki, trądzik, zastrzały, choroba Rittera (pęcherzowe i złuszczające zapalenie skóry).
• Choroby błon śluzowych – m.in. nieżyty dróg oddechowych: angina, zapalenie gardła, zapalenie zatok, zapalenie migdałków, zapalenie oskrzeli, ropnie okołomigdałkowe, zapalenie opłucnej; a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie żył, zapalenie dróg moczowych, ropne zapalenie stawów.
• Stany zapalne narządów – zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia, zapalenie osierdzia, zapalenie gruczołu sutkowego, zapalenie ucha środkowego, zakażenie narządu wzroku, zakażenie narządów rodnych, zapalenie szpiku i kości.
• Posocznice i ropowice.

Gronkowce mogą być przyczyną powikłań infekcji wirusowych, np. grypy, u osób z obniżoną odpornością i u niemowląt.

3. Infekcja bezpośrednia gronkowcem

Cechą charakterystyczną wszystkich szczepów gronkowca złocistego jest proces ropny. Gronkowce najczęściej atakują organizmy osłabione, noworodki, niemowlęta i małe dzieci. Szczególnie narażeni na infekcje gronkowcem są chorzy na białaczkę, raka, cukrzycę, gruźlicę, grypę i osoby po zabiegach operacyjnych. Do bezpośrednich zakażeń gronkowcem może dochodzić przez:

• skórę – bakterie gronkowca bytują na skórze, a do infekcji może dojść wtedy, gdy tkanka skóry zostanie uszkodzona przez otarcie, skaleczenie, ranę, oparzenie itp.;
• uszkodzenia śluzówki jamy ustnej;
• zatrucia pokarmowe – szczególnie zjedzenie lodów, ciasta z kremem, tortu, jaja kurzego, sałatki jarzynowej itp.;
• kontakt z zakażoną osobą.

Po zatruciu pokarmowym gronkowcem początkowe dolegliwości pojawiają się niemal natychmiast – po ok. półtorej godziny. Pierwszymi objawami są bóle brzucha, intensywne wymioty, biegunka i niskie ciśnienie tętnicze. Na tym etapie nie występuje gorączka, a lekko podniesiona lub nawet obniżona temperatura ciała. Jednak należy pamiętać, że gronkowiec może doprowadzić do zapaści, co niesie ryzyko śmierci zarażonego. U niemowląt zakażenie gronkowcem przybiera najczęściej postać zmian na skórze i uporczywego ropnego kataru, powodującego nieżyt nosa.

4. Leczenie gronkowca u niemowląt

Najczęściej w leczeniu gronkowca u niemowląt i małych dzieci stosuje się antybiotykoterapię. Niestety, coraz nowsze szczepy gronkowców stają się oporne na antybiotyki. Dlatego poza antybiotykami, w leczeniu zakażeń gronkowcowych stosuje się metody alternatywne: probiotyki, barwniki roślinne, immunostymulacje, np. autoszczepionki. Przy gronkowcu umiejscawiającym się w jamie gardłowo-nosowej można stosować inhalacje z soli fizjologicznej albo wkraplać do noska dziecka roztwór wody morskiej i odciągać wydzielinę aspiratorem. Przydaje się również nawilżacz powietrza. Nie należy rutynowo wykonywać wymazów z nosa i gardła ani naciskać na lekarza, aby zlecał leki przeciwbakteryjne w celu eliminacji nosicielstwa gronkowców, bowiem efekt końcowy może być odwrotny od oczekiwanego.