Ciąża pozamaciczna. Przyczyny, objawy i leczenie

Ciąża pozamaciczna (inaczej ektopowa) to ciąża, która zagnieżdża się poza macicą, najczęściej w jajowodzie. Czasem miejscem zagnieżdżenia się może być jajnik, jama brzuszna lub szyjka macicy. Wczesne rozpoznanie i leczenie zapobiega wystąpieniu groźnych powikłań. Przyjmuje się, że jedna na 100 ciąż jest ciążą ektopową, w której rozwijający się zarodek wyczerpuje swoje zapasy krwi i obumiera, powodując silne krwawienie. Jakie są objawy ciąży pozamacicznej? Jak wygląda beta hcg w ciąży pozamacicznej? Jak wykryć ciążę pozamaciczną?

1. Ciąża pozamaciczna - czym jest?

Co to jest ciąża pozamaciczna? Pozamaciczna ciąża (ciąża ektopowa) to ciąża, która rozwija się poza macicą - zapłodnione jajo umiejscawia się poza macicą, zwykle w jajowodzie (około 99 proc. przypadków), w części bańkowej.

Jej umiejscowienie poza jajowodem (np. na szyjce macicy, w jajniku czy jamie brzusznej) występuje niezwykle rzadko. Ciąża pozamaciczna występuje najczęściej u kobiet między 25. a 30. rokiem życia.

Zobacz film: "Witaminy w ciąży"

Gdy lekarz orzeknie nieprawidłowe ułożenie jajeczka, może dojść do różnego rodzaju powikłań, takich jak pęknięcie jajowodu, poronienia, niepłodności, a nawet śmierci kobiety.

2. Przyczyny ciąży pozamacicznej

Jakie są przyczyny ciąży pozamacicznej? Ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej zwiększa się, jeśli wcześniej wystąpiła u kobiety infekcja jajowodów lub zapalenie w obrębie miednicy małej, a także w przypadku, gdy jajowód został uszkodzony.

Zagrożenie wzrasta, jeśli kobieta zaszła w ciążę mimo stosowania wkładki domacicznej lub zażywania pigułek, które powodują zaburzenie perystaltyki jajowodów.

Innymi przyczynami ciąży pozamacicznej mogą być ponadto operacje macicy, które powodują zagięcie jajowodu, endometrioza, poprzednia ciąża pozamaciczna, przebyte operacje z pooperacyjnym bliznowaceniem, podwiązania jajowodów (źle wykonany zabieg), wielokrotne usuwanie ciąży oraz zachyłki ściany jajowodu.

3. Przebieg ciąży pozamacicznej

Jak wygląda ciąża pozamaciczna? Gdy jest podejrzenie ciąży pozamacicznej, konieczne jest jak najszybsze rozpoznanie i jej zakończenie. Gdy zarodek zagnieździ się w jajowodzie, zachodzi ryzyko, że się powiększy i rozciągnie jego tkanki, co z może z kolei doprowadzić do pęknięcia jajowodu i wewnętrznego krwotoku w jamie brzusznej.

Jeśli komórka, która znajduje się na końcu jajowodu, połączy się z plemnikiem, może dojść do jej oderwania, wskutek czego rozwija się ciąża otrzewnowa (ciąża brzuszna).

Zarodek może także zacząć się rozwijać na lub w jajniku, a także poza jamą macicy, w jej szyjce. Jeśli ciąża pozamaciczna nie zostanie rozpoznana na wczesnym etapie, może zajść konieczność pilnej interwencji medycznej.

4. Ciąża pozamaciczna - objawy

Jako że niemożliwe jest donoszenie dziecka do terminu porodu ani przeszczep do macicy, jedynym wyjściem jest zakończenie ciąży. Ta nieprawidłowość w rozwoju ciąży jest niebezpieczna dla zdrowia matki, dlatego niezwykle ważne jest rozpoznanie jej wczesnych objawów.

Jakie są objawy ciąży pozamacicznej? Podczas pierwszych badań prenatalnych kobieta często odczuwa lekki ból. Dyskomfort podczas badania brzucha lub miednicy może być wczesnym objawem ciąży pozamacicznej.

Ciąża pozamaciczna - usg? Specjalista może wykryć nieprawidłowy rozwój ciąży lub rozpoznać ciążę pozamaciczną na badaniu USG w pierwszym trymestrze.

Ciąża pozamaciczna a test ciążowy - czy jest wykrywalna? Czy test ciążowy wykryje ciążę pozamaciczną? Jak najbardziej, test ciążowy pokaże wynik dodatni również w przypadku ciąży ektopowej.

W razie wystąpienia ciąży pozamacicznej pojawia się silny, kolkowy ból, bardzo dokuczliwy, zazwyczaj rozpoczyna się w jednym miejscu, a następnie rozprzestrzenia na całą jamę brzuszną. Poza tym ból nasila się podczas kaszlu lub przy poruszaniu się.

Pojawia się wrażliwość lub ból brzucha i miednicy. Dolegliwość może pojawić się nagle lub trwać przez dłuższy czas z niezmienną intensywnością, lecz może również występować w określonych odstępach czasu ze wzrastającą siłą.

Dolegliwość odczuwana jest z jednej strony ciała lub na całym obszarze brzucha i miednicy. Kobieta często doświadcza dotkliwego bólu połączonego z nudnościami i wymiotami.

Ciąża pozamaciczna a okres? Objawem ciąży pozamacicznej jest obfite krwawienie z pochwy, które może być interpretowane jako miesiączka, nudności i wymioty, zawroty głowy lub zasłabnięcia, bóle w okolicach barku, uczucie parcia na stolec.

Dolegliwością, na którą powinniśmy szczególnie zwrócić uwagę, jest ból ramion. Pojawia się nagle, gdy ciało ułożone jest w pozycji leżącej; oznacza przerwanie ciąży pozamacicznej. W jej wyniku następuje krwawienie wewnętrzne podrażniające nerwy znajdujące się w ramionach. Konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska.

Słaby puls, zawroty głowy, blada, wilgotna skóra i omdlenia mogą być skutkiem przerwania jajowodu. Po zdiagnozowaniu wspomnianych symptomów należy wezwać pogotowie.

Pęknięcie jajowodu, w którym rozwijała się ciąża, może być przyczyną silnego krwotoku z objawami wstrząsu – występuje szybsze tętno, zimna, wilgotna skóra, omdlenie, jak również nagły ból, który po pewnym czasie rozprzestrzenia się poza obszar miednicy. Kobieta musi wówczas być operowana. Czasem trzeba usunąć jajowód.

5. Rodzaje ciąży pozamacicznej

Ciąża pozamaciczna zwykle dotyka kobiety po 20. roku życia. Może przybierać różne formy, które są zależne od tego, w którym miejscu zagnieździło się zapłodnione jajeczko.

Rodzaje ciąży pozamacicznej:

• ciąża jajnikowa (ciąża pozamaciczna w jajniku) - zapłodnione jajeczko rozwija się w jajniku lub na nim;
• ciąża brzuszna (ciąża otrzewnowa) - ciąża pozamaciczna brzuszna zwykle rozwija się w narządach wewnętrznych; jeśli jajeczko, znajdujące się na końcu jajowodu połączy się tam z plemnikiem, w konsekwencji może się oderwać i wpaść pomiędzy jelita, gdzie zaczyna się rozwijać;
• ciąża jajowodowa - ciąża w jajowodzie może umiejscowić się w każdej jego części; zapłodniona komórka, powiększając się, jednocześnie rozciąga jajowód, aż do pęknięcia jego ścianek, wskutek czego dochodzi do krwawienia, które nie zawsze wydobywa się na zewnątrz (może dojść do krwotoku wewnętrznego); to najczęstsza postać ciąży pozamacicznej;
• ciąża szyjkowa - ciąża rozwija się poza jamą macicy.

6. Ciąża pozamaciczna - rozpoznanie

Jak rozpoznać ciążę pozamaciczną? Po zgłoszeniu się do lekarza, kobieta zgłaszająca wcześniej wymienione objawy poddawana jest wywiadowi lekarskiemu. Lekarz ustala:

• czy krwawienie jest obfite;
• jak długo trwa;
• czy we krwi były widoczne skrzepy;
• jakiego koloru była krew - ciemna czy jasna;
• czy oprócz krwawienia pojawiły się także inne objawy, jak np. ból brzucha.

W następnej kolejności lekarz zleca badanie beta HCG, które potwierdza lub wyklucza ciążę. Stężenie beta HCG przy ciąży ektopowej zwykle pozostaje bez zmian, podczas gdy w prawidłowo przebiegającej ciąży podwaja się w ciągu 2 dni.

Dodatkowo może zostać wykonane badanie USG transwaginalne - jeśli w macicy nie znajduje się pęcherzyk, oznacza to, że diagnoza ciąży ektopowej jest właściwa.

W bardziej skomplikowanych przypadkach konieczne może się okazać konieczne wykonanie laparoskopii zwiadowczej, podczas której do jamy brzusznej kobiety będącej w narkozie wprowadzana jest niewielka kamerka. Wygląd ciąży pozamacicznej w obrazie laparoskopowym jest charakterystyczny.

Ciąże ektopową można zdiagnozować także poprzez wykonanie pobrania wyskrobin z jamy macicy. Jest to badanie histopatologiczne, głównie wykonywane przy podejrzeniu endometriozy, zapalenia śluzówki macicy lub nowotworów. W przypadku ciąży pozamacicznej w pobranej do badania próbce nie występują kosmki.

Niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie ciąży pozamacicznej, gdyż w niektórych, skrajnych przypadkach krwotok wewnętrzny może prowadzić do śmierci.

Czasem ciąża ektopowa znika samoistnie i zostaje wchłonięta przez tkanki.

7. Ciąża pozamaciczna - leczenie

W ciąży ektopowej zapłodniona komórka nie ma szans, aby samodzielnie się przemieścić, ani aby została przemieszczona do macicy. Zarodek ponadto nie może rozwijać się poza macicą, dlatego też leczenie to usunięcie ciąży pozamacicznej poprzez zabieg chirurgiczny lub leczenie farmakologiczne.

Zastosowanie nowoczesnej aparatury diagnostycznej pozwala w ponad 80 proc. przypadków rozpoznać obecność ciąży pozamacicznej jeszcze przed jej pęknięciem. Zabieg chirurgiczny wykonuje się metodą laparoskopową poprzez dwa nacięcia (jedno w pępku, by umieścić wziernik, drugie niżej, w brzuchu, przez który wkłada się przyrządy operacyjne).

Laparoskopia pozwala na krótszy pobyt w szpitalu i znacznie skraca okres rekonwalescencji. Możliwe jest uratowanie jajowodu, o ile nie ma nieodwracalnych uszkodzeń. Zachowanie jajowodu pozostawia nadzieję na ciążę w przyszłości.

W przypadku leczenia farmakologicznego najczęściej stosowany lekiem jest metotreksat. Specyfik ten powstrzymuje rozwój komórek zarodka, co przerywa ciążę. Jak długo wchłania się ciąża pozamaciczna w przypadku tego leczenia? Tkanka ciążowa wchłania się wskutek tego leku w ciągu około czterech do sześciu tygodni.

Leczenie farmakologiczne pozwala uniknąć usunięcia uszkodzonego jajowodu oraz zabiegu chirurgicznego, jest zalecane, jeśli jajowód nie uległ pęknięciu i jeśli pacjentka może systematycznie badać krew, aby sprawdzić poziom beta HCG. Tego rodzaju leczenie nie jest jednak zalecane w czasie karmienia piersią lub gdy pacjentka cierpi na określone schorzenia.

Warto pamiętać, że ryzyko pęknięcia jajowodu mija dopiero po zakończeniu leczenia, dlatego, jeśli odczuwamy takie objawy jak:

• ostry ból brzucha lub ramion;
• omdlenia;
• osłabienie;

powinniśmy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to oznaczać krwotok wewnętrzny, spowodowany pęknięciem jajowodu.

Do czasu ukończenia leczenia powinniśmy unikać ciężkich ćwiczeń fizycznych, pokarmów i witamin zawierających kwas foliowy, a także leków przeciwzapalnych zawierających ibuprofen, współżycia oraz przebywania na słońcu.

Wiele kobiet zastanawia się, czy możliwa jest zdrowa ciąża po ciąży pozamacicznej, a także czy ciąża pozamaciczna może się powtórzyć? Zdrowa ciąża jak najbardziej jest możliwa i daje szanse na urodzenie zdrowego dziecka, w większości przypadków nie przekreśla możliwości zostania rodzicem, choć wiele zależy od tego, jaki był powód nieprawidłowego zagnieżdżenia się zarodka i w jaki sposób przebiegało leczenie.

Ciąża pozamaciczna może się jednak także powtórzyć, a ryzyko jej pojawienia się wzrasta dziesięciokrotnie.

Warto także pamiętać, że szybka ciąża po ciąży pozamacicznej nie jest wskazana. Lekarze zalecają, aby starania o kolejną ciążę rozpocząć nie wcześniej jak 3 miesiące po zakończeniu leczenia.