Cynk - pierwiastek życia
Cynk jest pierwiastkiem śladowym, ale spełnia ważną rolę w organizmie. Warunkuje aktywność wielu enzymów uczestniczących w metabolizmie komórek, a ponadto jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju płodu. Niedobór cynku w czasie ciąży powoduje odklejenie łożyska, przedwczesny poród oraz zaburzenia umysłowe dziecka. Wpływa na płodność kobiet i mężczyzn - bez niego trudno zajść w ciążę.
1. Rola cynku
Cynk pełni wiele istotnych funkcji w organizmie, które warunkują prawidłowy przebieg ciąży oraz wzrost i rozwój płodu.
Cynk jest składnikiem ponad 70 enzymów, które biorą udział w:
- metabolizmie kwasów nukleinowych DNA i RNA,
- biosyntezie białek, które są niezbędne do wzrostu i rozwoju młodego organizmu,
- prawidłowym funkcjonowaniu błon komórkowych,
- magazynowaniu insuliny – hormonu, którego niedobór powoduję cukrzycę,
- w procesach odpornościowych, wzmacniając układ immunologiczny,
- ochronie przed szkodliwym działaniem wolnych rodników,
- usuwaniu metali ciężkich: kadmu i ołowiu, dzięki czemu działa odtruwająco na organizm.
Ponadto, cynk działa przeciwzapalnie i bakteriostatycznie, chroniąc przed infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi. Pełni też istotną funkcję w procesach odczuwania smaku. Cynk odgrywa również ważną rolę w procesie kostnienia i mineralizacji tkanki kostnej zarówno osoby dorosłej, jak i rozwijającego się płodu.
2. Niedobór cynku
Niedobór cynku to częsty problem, ponieważ nasza dieta zawiera zbyt mało naturalnych źródeł tego pierwiastka. Ostatnio przeprowadzone badania wykazały, że deficyt występuje u około 35 proc. kobiet w ciąży, które nie miały odpowiednio zbilansowanej diety przed zapłodnieniem.
Braki cynku w okresie ciąży i karmienia piersią powodują szereg działań niepożądanych. Przede wszystkim przyczyniają się do wystąpienia przedwczesnego porodu oraz zbyt małej masy urodzeniowej noworodka. Niski poziom cynku powoduje zaburzenia syntezy białek, niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka, oraz zaburzenia hormonalne. Ponadto u kobiet, które mają niewystarczający poziom cynku we krwi, częściej występuje stan przedrzucawkowy. Z kolei u noworodków obserwowano nieprawidłowy rozwój umysłowy oraz zaburzenia wzrostu. Niedobór cynku w organizmie rozwijającego się płodu ma również niekorzystny wpływ na jego układ odpornościowy. Po urodzeniu, częściej u takich dzieci występują biegunka i choroby układu oddechowego.
Cynk jest niezbędny, aby zajść w ciążę. U mężczyzn odpowiada bowiem za prawidłowy proces spermatogenezy (produkcja plemników), a także ruchliwość plemników. Z kolei w organizmie kobiety zapobiega resorpcji zarodka (czyli naturalnemu wchłonięciu).
3. Cynk w diecie
Aby płód prawidłowo się rozwijał, należy stosować odpowiednio zbilansowaną dietę. Głównym źródłem cynku jest żywność pochodzenia zwierzęcego - mięso, jaja, wątroba, ryby, ostrygi. Spośród pokarmów pochodzenia roślinnego największe ilości cynku zawierają nasiona dyni, słonecznika, otręby pszenne, kiełki pszenicy, a także cebula i czosnek.
Tabela. Zawartość cynku w produktach spożywczych.
| Produkt | Zawartość cynku (mg/100 g produktu) | Produkt | Zawartość cynku (mg/100 g produktu) |
|---|---|---|---|
| Ostrygi | 70 | Nasiona dyni | 10 |
| Kiełki pszenicy | 12 | Arbuz | 10 |
| Ziarna sezamu | 10 | Gorzka czekolada | 9,6 |
| Rostbef wołowy | 10 | Jagnięcina | 4,2-8,7 |
| Wątroba cielęca | 12 | Orzeszki ziemne | 6,6 |
W żywności bogatej w błonnik (otręby, płatki owsiane) obecny jest jednak kwas fitynowy, który utrudnia wchłanianie cynku. Ponadto suplementy diety zawierające żelazo również mają negatywny wpływ na wchłanianie cynku w jelitach. Dlatego podczas ich przyjmowania należy zachować minimum jednogodzinny odstęp od spożycia produktów bogatych w ten mikroelement.
Cynk wpływa nie tylko na układ odpornościowy czy rozwój płodu, ale również na stan skóry, włosów i paznokci. Kobiety powinny zadbać o odpowiednią podaż cynku zarówno ze względu na rozwój dziecka, jak i własną urodę.