Przygotowania do porodu
Dzień porodu jest najbardziej wyczekiwaną i zarazem najbardziej przerażającą datą w kalendarzu każdej ciężarnej, zwłaszcza tych, które będą rodzić po raz pierwszy. Nasuwa się wiele pytań, na które każda kobieta chce znać odpowiedź. Najbardziej podstawowe z nich to gdzie mam rodzić. Przy wyborze szpitala, każda kobieta zwraca uwagę na różne rzeczy, warto jednak mieć na uwadze kilka elementów:
- Wyposażenie sali porodowej w udogodnienia.
- Opiekę neonatologiczną i jej referencyjność.
- Odległość szpitala od miejsca zamieszkania lub tymczasowego przebywania.
- Poziom opieki położniczej podczas porodu.
- Profil szpitala.
- Ceny za usługi ponadstandardowe.
Odpowiedzi na najbardziej nurtujące pytania ciężarna może uzyskać w szkołach rodzenia, które są pierwszym etapem przygotowania się do porodu.
1. Którą szkołę rodzenia wybrać?
Na rynku medycznym są dwa rodzaje szkół rodzenia – przyszpitalne i prywatne. Większość z nich korzysta z funduszy unijnych lub jest zgłoszona do specjalnego programu profilaktycznego, dzięki czemu uczestnictwo w zajęciach takiej szkoły jest bezpłatne. Należy jednak pamiętać, że kobieta musi spełniać kilka niezbędnych warunków, aby uczestniczyć bezpłatnie w zajęciach. Ponadto nie wszędzie taki program istnieje. Pomimo wszystko, nawet jeśli trzeba będzie zapłacić za uczestnictwo w szkole rodzenia, warto brać w niej udział. Kobieta, która rodzi kolejne dziecko również powinna sobie przypomnieć między innymi zasady prawidłowej pielęgnacji noworodka i karmienia piersią. Utrwalenie takiej wiedzy i czynności wpłynie pozytywnie na zachowania i postępowanie każdej mamy. Dzięki uczestnictwu w zajęciach szkół rodzenia kobieta wie, jak prawidłowo oddychać torem przeponowym i jakie ćwiczenia fizyczne może wykonywać na każdym etapie porodu, a przede wszystkim, na czym polega poród i jak sobie z nim poradzić. Każda szkoła rodzenia kładzie nacisk na poród naturalny, jednakże edukacja rodziców obejmuje także przygotowanie ich do innych wariantów porodu. Dzięki temu para w momencie zaistnienia nieprzewidzianych sytuacji wie, co się dzieje, jak się zachować i jak świadomie w nich uczestniczyć. Ponadto dzięki dobremu przygotowaniu, wiedzy i pewności siebie narodziny dziecka stają się wspaniałym i niezapomnianym przeżyciem.
Kursy szkoły rodzenia wpływają na pozbywanie się lęków, obaw związanych z ciążą, porodem, połogiem, radzeniem sobie ze stresem i bólem porodowym, uczą różnych alternatywnych metod jego zwalczania, między innymi: muzykoterapii, TENS, aromaterapii, akupresury lub akupunktury. Należy jednak pamiętać, że dwie ostatnie metody powinny być wykonywane tylko przez doświadczony personel. Ponadto kursy szkoły radzenia uczą przyszłych rodziców, jak walczyć z różnymi dolegliwościami w trakcie porodu oraz po nim, zwiększają świadomość ojca i pozwalają na umocnienie jego udziału w przeżywaniu ciąży i porodu. Dzięki uczestnictwu w zajęciach młodzi rodzice poznają innych ludzi w takiej samej sytuacji, mogą wymieniać się spostrzeżeniami lub pytaniami. Sprzyja to nawiązywaniu więzi zrozumienia i sympatii. Wymieniają się telefonami i informacjami na temat położnych, lekarzy, szpitali ginekologiczno-położniczych, które często są czynnikiem decydującym o wyborze placówki, w której przyjdzie na świat potomstwo. Kolejnym etapem przygotowania się do porodu jest wybór odpowiedniej placówki.
2. Wybór szpitala do porodu
Przy wyborze szpitala, w którym odbędzie się poród należy kierować się zasadą rozsądku. Trzeba pamiętać, że spędzimy tam kilka dni, nie tylko dzień rozwiązania, ale również pierwsze doby połogu. Dobrze, aby placówka znajdowała się blisko miejsca zamieszkania, bowiem w momencie rozpoczęcia akcji porodowej rodzice mają pewność, że zdążą dojechać. Warto wybrać kilka szpitali, bowiem w każdej chwili może się okazać, że nie ma miejsca. Wówczas szpital musi przewieźć mamę do innej placówki, która może nie spełniać jej oczekiwań. Wyjątkiem od tej zasady jest zaawansowany postęp porodu, kiedy położna, badając ciężarną, musi zrobić podstawowe badania, KTG i wypełnić dokumenty przyjęcia do szpitala na oddział sali porodowej. Lepiej jednak wcześniej zabezpieczyć się przed taką sytuacją i wybrać dwa szpitale, które będą dla przyszłej mamy idealne. Można również skontaktować się z danym szpitalem i zapytać, czy jest miejsce na sali porodowej. Uchroni to przed niepotrzebnym stresem i nerwami. Odległość placówki ważna jest również z powodu możliwości występowania nieprzewidzianych utrudnień na trasie. Można oczywiście korzystać z różnych objazdów, należy je jednak wcześniej przewidzieć.
Przy wyborze szpitala można skorzystać z opinii innych mam na różnych forach lub portalach społecznościowych. Należy jednak pamiętać, że każda z kobiet chce czegoś innego. Jedynym wspólnym elementem, na który zwracają uwagę wszyscy rodzice to opieka neonatologiczna. Jest to kolejny element, który trzeba sprawdzić wcześniej, porozmawiać z położnymi, lekarzami neonatologami i w miarę możliwości obejrzeć dany oddział.
Kolejnym elementem, który mama powinna sprawdzić przed porodem to możliwość udogodnień porodowych oraz poziom opieki lekarsko-położniczej, czyli czy szpital jest przygotowany na ewentualne powikłania porodowe, jakie standardy stosuje, czy jest indywidualna opieka położnicza, lekarska, jaki jest cennik usług ponadstandardowych, czy ma podpisany kontrakt z NFZ - jeśli tak, to na jakie usługi. Dobrze znać odpowiedzi na takie pytania wcześniej, bowiem w trakcie porodu nie myśli się o rzeczach niezwiązanych z czynnością skurczową macicy. Szpital, który w nazwie ma słowo „publiczny”, nie zawsze wszystkie usługi medyczne może mieć bezpłatne. Osoby mieszkające w większych miastach mają możliwość wyboru pomiędzy placówką publiczną i prywatną. Należy jednak pamiętać, że prywatne szpitale pobierają często duże opłaty, które często są przełożeniem na wysoki standard lokalowy i opiekuńczy. Szpitale prywatne często gwarantują pakiety porodowe, dzięki czemu kobieta może wybrać poziom opieki, na jakiej jej zależy. Drugą stroną medalu jest jednak niski poziom zabezpieczenia patologicznego, czyli w momencie zaistnienia zagrożenia życia lub zdrowia matki i dziecka, szpitale prywatne muszą odsyłać pacjentkę do szpitala publicznego.
Innym ważnym elementem, na który powinno zwrócić się uwagę przy wyborze placówki medycznej, to opieka medyczna. Powinna być na najlepszym poziomie, zwłaszcza po cięciu cesarskim lub porodach zabiegowych. Dobrze, żeby kobieta miała możliwość podjęcia decyzji, czy chce mieć prywatną położną na sali porodowej lub prywatną opiekę nocną, głównie po cięciu cesarskim. Po rozwiązaniu drogą cięcia cesarskiego kobieta jest obolała, bezsilna i zmuszona do leżenia na sali pooperacyjnej, gdzie nie ma odwiedzin. Może liczyć na opiekę personelu, jednak w momencie gdy jest kilka położnic, a położna tylko jedna, opieka nie zawsze może spełniać oczekiwania pacjentek. W takiej sytuacji położnica może wynająć prywatną opiekę, która jest usługą ponadstandardową. Opłaty ustalane są indywidualnie przez każdy szpital, nie ma ogólnopolskiego cennika. Prywatna opieka może dotyczyć również porodu. Położna asystująca przy porodzie prowadzi cały czas rodzącą przez narodziny. Edukuje i pokazuje, jak prawidłowo oddychać, ćwiczyć, jakie pozycje przyjmować podczas porodu oraz jak łagodzić ból. Asysta prywatnej położnej jest niezastąpiona, pozwala zapamiętać poród jako wspaniałe doświadczenie, niestety usługa ta jest płatna.
Inne istotne rzeczy, na które warto zwrócić uwagę to obecność osoby towarzyszącej przy porodzie, wynajęcie indywidualnej sali porodowej, wybór opcji porodu rodzinnego lub poród w wodzie.
3. Plan porodu
Polega na ustaleniu przez ciężarną i położną lub lekarza najważniejszych kwestii związanych z momentem rozwiązania ciąży i ostatnich chwil przez porodem. Najczęściej tworzony jest w przypadku porodu rodzinnego lub prywatnej opieki położniczej na sali porodowej. Obejmuje zasady postępowania z kobietą na sali porodowej, podawania leków, metod znieczulenia oraz okresu podaży oksytocyny, nacinania krocza i jego konieczności, ćwiczeń na sali porodowej i poza nią, prowadzenia I i II okresu porodu oraz sposobu jego zakończenia. Wszystkie powyższe kwestie przedstawiane są kobiecie przed porodem oraz omawiane z nią. Dzięki takiemu postępowaniu ciężarna jest świadoma zasad, jakie panują na sali porodowej oraz standardów postępowania w przypadku różnych niezaplanowanych sytuacji. Ponadto rodząca może wcześniej określić swoje oczekiwania oraz obawy związane z porodem i połogiem, może podjąć wstępne decyzje dotyczące nacinania krocza, podaży oksytocyny, znieczulenia zewnątrzoponowego lub podpajęczynówkowego. Lekarz lub położna przedstawia zasady i technikę podaży leków, czas i zasadność wkłucia wenflonu, wskazania i działanie oksytocyny oraz innych leków, technikę i wskazania do zabiegów położniczych, czas nacięcia krocza. Informuje o procesie przyjęcia pacjentki do szpitala, wypełnianych kartach na izbie przyjęć oraz niezbędnych badaniach i dokumentach, które ciężarna powinna mieć ze sobą. Do dokumentów tych zalicza się:
- Dowód osobisty.
- Aktualny dowód ubezpieczenia (książeczka ubezpieczeniowa, druk RMUA).
- Karta ciąży.
- Wyniki badań laboratoryjnych i konsultacji lekarskich (zaświadczenie o grupie krwi, wyniki badań WR, HBsAg, cytologii, USG, ostatniej morfologii i moczu).
- Do innych wiadomości określanych w planie porodu należą informacje o zwiastunach porodu, kiedy zgłosić się do szpitala, konieczności zabrania ze sobą między innymi: butelki wody niegazowanej, przyborów kosmetycznych i wcześniej przygotowanej wyprawki, rodzajach ćwiczeń, jakie rodząca może wykonywać podczas porodu, masażu pleców oraz roli ojca na sali porodowej.
4. Poród w wodzie
Poród w wodzie nie jest czymś nowoczesnym w medycynie, bowiem relaksacyjne działanie ciepłej wody na organizm ludzki znano i wykorzystywano już w starożytności, a może nawet wcześniej. Zgodnie z wytycznymi WHO, w przypadku braku przeciwwskazań medycznych powinno się, a nawet trzeba zapewnić kobiecie ciężarnej kąpiel wodną w czasie I okresu porodu lub poród w wodzie. Wybierając taką możliwość porodu, należy pamiętać, że kąpiel nie powinna przekraczać 30 minut, można ją powtarzać z przerwami. Poród odbywa się w specjalnych salach, gdzie zamiast typowego łóżka porodowego jest wanna. Temperatura wody wynosi około 36-37oC, a temperatura otoczenia co najmniej 26oC. Po urodzeniu dziecko może przebywać w środowisku wodnym około 1 minutę, a zabieg przecięcia pępowiny przeprowadza się zaraz po wyjęciu dziecka z wody. Matka nie musi obawiać się o życie dziecka. Noworodek nie jest w stanie się utopić, bowiem niezbędny do życia tlen noworodek otrzymuje dzięki pępowinie i łożysku. Istotny jest fakt, że porody w wodzie oferuje coraz więcej placówek, niestety warunkiem do rozwiązania taką drogą jest poród prawidłowy, bez obciążonego wywiadu położniczego i ogólnego. Gdy kobieta kwalifikuje się i chce urodzić w wodzie, musi pamiętać, że we wszystkich placówkach w Polsce usługa taka należy do ponadstandardowych. Warto się jednak zastanowić i skorzystać z dobroczynnych skutków porodu w wodzie, do których należą:
Dla rodzącej
- Łatwiejsze przyjęcie dogodnych pozycji porodowych, poczucie relaksacji mięśniowej, swobody i lekkości, zarówno fizycznej, jak i psychicznej.
- Ciepła woda łagodzi ból, a odczuwane skurcze są zdecydowanie słabsze.
- I okres porodu przebiega zdecydowanie szybciej (szyjka macicy szybciej się rozwiera).
- Główka, która najczęściej jest częścią przodującą szybciej zstępuje w kanale rodnym.
- Dzięki zmniejszeniu dolegliwości bólowych, rzadko lub w ogóle nie stosuje się leków przeciwbólowych.
- Rzadsze są przypadki pęknięcia krocza.
- Parcie przebiega prawidłowo i instynktownie.
Dla dziecka
- Występuje zjawisko „łagodnego przejścia” ze środowiska wewnątrzmacicznego do zewnętrznego.
- Zmniejszone ryzyko niedotlenienia.
- Zapewniona jest stała temperatura po przejściu przez kanał rodny.
- Zmniejszone oddziaływanie światła i dźwięku, dzięki innemu rozchodzeniu się tych fal w wodzie.
5. Poród w domu i poród rodzinny
Poród domowy prowadzony jest w domu ciężarnej tylko przez personel z długoletnim doświadczeniem zawodowym. Warunkiem rozwiązania w domu jest ciąża fizjologiczna, bez chorób współistniejących, bez incydentów patologicznego przebiegu ciąży, bez obciążonego wywiadu ginekologiczno-położniczego i ogólnego. Z punktu widzenia psychologii, jest to jedyna forma porodu, która gwarantuje kobiecie bezpieczeństwo psychiczne i umożliwia zapamiętanie narodzin dziecka jako wspaniałe przeżycie. Niestety pomimo indywidualnego podejścia do rodzącej, znanych kobiecie warunków lokalowych i na pozór bezpiecznego podejścia nie polecam tej formy porodu. W każdej chwili nawet najbardziej rzetelna i fachowa ocena stanu zdrowia ciężarnej oraz jej dziecka przed porodem może ulec zmianie w trakcie rozwiązania. Niektóre zagrożenia pojawiają się dopiero podczas wystąpienia czynności skurczowej macicy lub w zaawansowanej fazie porodu. Wówczas tylko niezwłoczne specjalistyczne postępowanie, które jest możliwe wyłącznie w warunkach szpitalnych może uchronić rodzącą i dziecko przed niebezpiecznymi powikłaniami, a nawet śmiercią. Każda kobieta decydująca się na poród w domu powinna być świadoma ryzyka i ewentualnych skutków, które mogą okazać się tragiczne. Inną formą porodu, który wpływa pozytywnie na psychikę rodzącej jest poród rodzinny.
Wybierając placówkę, należy upewnić się, czy poród rodzinny jest możliwy i na jakich warunkach. Najczęściej odbywają się w specjalnie przystosowanych salach, często upozorowanych na pokój mieszkalny, zapewniając intymność i rodzinną atmosferę. Poród rodzinny polega na możliwości aktywnego uczestnictwa i wspieraniu rodzącej przez bliskie osoby podczas rozwiązania ciąży. Większość kobiet wybiera towarzystwo męża, jednak gdy kobieta nie chce małżonka przy porodzie, może poprosić inną osobę lub wynająć doulę. Ważne, aby towarzysz pozytywnie wpływał na rodzącą, pomagał jej ćwiczyć i skupić się na prawidłowym oddechu, a przede wszystkim, żeby chciał sam w tym procesie uczestniczyć. Nie wolno przymuszać drugiej osoby do asystowania przy porodzie, ponieważ ani rodząca, ani towarzysz nie skupią się na nim. Oboje zapamiętają ten dzień jako przykrą sytuację okraszoną presją i stresem. Poród z osobą bliską powinien pomóc zapewnić kobiecie poczucie czułości, bliskości, zrozumienia i akceptacji, a znieść lęk i osamotnienie. Pozwala na skupienie się na skurczach, oddechu, bowiem często ta druga osoba przypomina o odprężeniu się w przerwach między skurczami, aktywnie wspiera w trakcie ich trwania, przytula, trzyma za ręce, mobilizuje do wysiłku, który wynagrodzony będzie obecnością maleństwa na świecie, jak również dopinguje w momentach załamania. Pomaga, licząc czas skurczów i odstępów między nimi. Warto zaznaczyć, że poród z osobą bliską, głównie z mężem, jest potwierdzeniem wzajemnej miłości i bliskości. Uposaża mężczyznę w nowe nieznane doznania i możliwości organizmu, wzbogaca jego osobowość, zwiększa jego zaangażowanie w proces wychowania dziecka i przywiązanie do niego, jak również do partnerki. Największym przeżyciem i zwieńczeniem chwili dla mężczyzny jest moment przecięcia pępowiny i możliwość otoczenia opieką całej rodziny – matki i dziecka.
mgr Emilia Szalińska-Wyrzykowska
Przeczytaj inne porady położnej:
- Jak przygotować się do pobytu na porodówce?
- Poznaj warunki na sali porodowej!
- Dowiedz się, na jaką opiekę może liczyć kobieta rodząca
- Co dalej po porodzie?
Przeczytaj więcej o wyborze idealnej porodówki: