Motyw patriotyzmu w polskiej literaturze
Motyw patriotyzmu w literaturze to jeden z najczęściej pojawiających się tematów. Szczególnie często nawiązywano do patriotyzmu w polskiej literaturze XIX wieku. Autorzy piszący w tym okresie, nie jednokrotnie przebywając na wygnaniu lub pod zaborami, odwoływali się do ideałów patriotyzmu i miłości do ojczyzny, a celem ich dzieł było podtrzymanie ducha w narodzie. Zadanie związane z tym motywem może pojawić się na egzaminie maturalnym. Czym jest patriotyzm? W których polskich dziełach znajdziemy motyw patriotyzmu?
1. Czym jest patriotyzm?
Słowo "patriotyzm" wywodzi się z języka łacińskiego, od wyrazu "patrio" (rodzina, plemię, naród wywodzący się od wspólnych przodków).
Patriotyzm jest postawą, która oznacza szeroko pojętą miłość, szacunek i oddanie swojej ojczyźnie, oraz chęć ponoszenia za nią ofiar i gotowość do jej obrony.
Na przestrzeni dziejów wykształcenie poczucia przynależności do określonego państwa oraz państwowości wiązało się z obecnością motywów patriotycznych w dziełach literackich.
2. Jaka jest definicja patriotyzmu w literaturze?
Motyw patriotyzmu w literaturze może mieć bardzo różny wydźwięk. Dzieła literackie mogą odnosić się do konkretnych wydarzeń historycznych, opisując zachowania patriotyczne lub przedstawiać losy narodu, lub postaci, które były szczególnie ważne dla historii narodu.
Popularnym wątkiem w dziełach patriotycznych jest prezentacja działań jednostek, skupionych na walkach narodowowyzwoleńczych. Postawa patriotyczna może być wyrażona także poprzez pracę na rzecz ojczyzny, można dostrzec ją również w niezwykle obrazowych, pozytywnych i nierzadko sentymentalnych opisach kraju.
Wśród twórców polskiej literatury patriotycznej z pewnością możemy wyróżnić Adama Mickiewicza, który w swych utworach bardzo często poruszał kwestie narodowe, budując w rodakach tożsamość narodową.
Inni autorzy, którzy w swojej twórczości czerpali z motywów patriotycznych to m.in.:
- Stefan Żeromski;
- Juliusz Słowacki;
- Stanisław Wyspiański;
- Henryk Sienkiewicz.
3. Dlaczego patriotyzm występuje w polskiej literaturze tak często?
Skąd wzięła się popularność motywu patriotyzmu w polskiej literaturze? Jest to związane z burzliwą historią naszego kraju. Wpływ miały na to lata zaborów i walk o wolność, powstania narodowe czy też okupacja Polski w czasie II wojny światowej.
Wszystkie te wydarzenia decydowały o tym, że polskie społeczeństwo pragnęło niepodległości i ponownego zaistnienia na mapie, a w konsekwencji także środowisko pisarzy.
4. W których dziełach znajdziemy motyw patriotyzmu?
Do najwybitniejszych polskich dzieł literackich, które zawierają motyw patriotyzmu, zaliczyć możemy:
- trylogię Henryka Sienkiewicza: "Potop", "Pan Wołodyjowski" oraz "Ogniem i mieczem";
- dzieła Adama Mickiewicza: "Pan Tadeusz", "Konrad Wallenrod", "Reduta Ordona" czy "Dziady";
- utwory Juliusza Słowackiego: "Kordian" oraz "Testament mój";
- "Lalkę" Bolesława Prusa;
- "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego;
- "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego;
- utwory Aleksandra Kamińskiego: "Kamienie na szaniec" oraz "Zośka i parasol".
