3 tydzień ciąży - zmiany w organizmie, proces ciąży, rozwój dziecka

Trzeci tydzień ciąży to pierwszy moment, kiedy faktycznie jesteś w ciąży. Na początku trzeciego tygodnia dochodzi do zapłodnienia – powstaje nowe życie. Początkowo jest to pojedyncza komórka. Ma ona niewyobrażalny potencjał do wielokrotnego podziału i utworzenia całego ludzkiego organizmu. Niedługo po zapłodnieniu, nowo powstała komórka zaczyna się dzielić – najpierw na dwie, potem cztery komórki, i kolejno przechodzi całą długą serię dalszych podziałów.

1. 3 tydzień ciąży - zmiany w organizmie

Równolegle do zachodzących podziałów rozpoczyna się około siedmiodniowa wędrówka zapłodnionej komórki z jajowodu do jamy macicy, gdzie dojdzie do implantacji (zagnieżdżenia) i gdzie będzie następował dalszy rozwój aż do momentu porodu. Do tej pory nie jest do końca znany mechanizm, dzięki któremu organizm matki nie odrzuca odrębnego od niego i obcego immunologicznie organizmu dziecka.

Pierwsze objawy ciąży będą możliwe do zaobserwowania, gdy zarodek rozpocznie implantację, co spowoduje rozpoczęcie zmian hormonalnych w twoim ciele. W trzecim tygodniu, pomimo że zarodek już powstał, nie jesteśmy jeszcze w stanie tego stwierdzić. Z potwierdzeniem ciąży zwykle trzeba poczekać do końca czwartego lub początku piątego tygodnia, czyli okresu, kiedy nie pojawia się spodziewana miesiączka.

Po około trzech dniach od zapłodnienia zarodek składa się z 16 komórek zwanych blastomerami, układających się w część wewnętrzną, z której powstaną komórki płodu, oraz zewnętrzną, które wytworzą późniejsze łożysko. Na tym etapie zarodek nazywa się morulą, gdyż w wyglądzie bardzo przypomina owoc morwy – z łaciny zwanej morus.

Zobacz film: "Jak twój maluszek rozwija się w brzuchu?"

Około czwartego dnia zaczyna zanikać osłonka przejrzysta, a wnikający między komórki zarodka płyn zaczyna je rozsuwać, tak że powstanie jamka otoczona warstwą komórek. Na jeden z biegunów zostają zepchnięte komórki części wewnętrznej – jest to tak zwany embrioblast, z którego w przyszłości rozwiną się tkanki płodu. To stadium rozwoju ciąży nazywamy blastocystą. W tej formie zarodek, po zniknięciu osłonki przejrzystej, jest zdolny do implantacji.

Około szóstego dnia od zapłodnienia zarodek dociera do macicy i może rozpocząć się proces implantacji, który polega na przyklejeniu, a następnie wrośnięciu zarodka w błonę śluzową macicy. Błona śluzowa w tej fazie cyklu jest gruba, rozpulchniana, z dużą ilością naczyń.

Zarodek uwalnia specjalne substancje, które pozwalają mu wniknąć w błonę śluzową. Prawidłowo do implantacji powinno dojść na przedniej lub tylnej ścianie trzonu macicy.

Na tym etapie ciąży zarodek mierzy dwie setne części milimetra i byłby możliwy do zobaczenia jedynie pod mikroskopem. Główka od szpilki ma się do niego wielkością jak słoń do myszy. Wkrótce jednak zacznie swój gwałtowny wzrost i rozwój, tak że będziesz się cieszyć jego widokiem na ekranie aparatu USG.

2. 3 tydzień ciąży - proces ciąży

W trzecim tygodniu zwykle jest jeszcze zbyt wcześnie na pojawienie się pierwszych objawów ciążowych. Pod koniec tego tygodnia dojdzie do zagnieżdżenia się zarodka, która powoduje rozpoczęcie wydzielania się HCG (ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej) do krwi. Hormon ten odpowiada za wstrzymanie cyklicznego wzrostu pęcherzyków w jajnikach oraz pośrednio, przez wpływ na zwiększone wydzielanie żeńskich hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu, powstrzymuje endometrium macicy przed złuszczeniem – ewentualne złuszczenie endometrium na tym etapie zakończyłoby się bowiem fatalnie dla zarodka.

Po implantacji, poziom hormonu HCG we krwi zaczyna rosnąć od zera i podwaja swoją wartość co 2-3 dni. Jego poziom jest możliwy do oznaczenia z krwi, dlatego najszybciej o ciąży możesz się dowiedzieć, badając poziom podjednostki beta HCG we krwi w pobliskiej przychodni zdrowia. W ten sposób czasami ciąża jest możliwa do wykrycia już w drugiej połowie trzeciego tygodnia ciąży.

Po pewnym czasie, gdy poziom beta HCG wzrośnie powyżej pewnego poziomu (zwykle dzieje się to pod koniec czwartego tygodnia), jego stężenie będzie na tyle duże, że stanie się on wykrywalny dla domowych testów ciążowych, przeprowadzanych z moczu.

Zwykle pierwszym objawem ciąży, jaki można zaobserwować, jest tzw. plamienie implantacyjne. Jest ono zdecydowanie mniej obfite niż miesiączka, zwykle jest to raptem kilka kropli zabarwionego na czerwono śluzu. Związane jest z naruszeniem ciągłości endometrium przez zagnieżdżający się zarodek.

Jeszcze przed dniem spodziewanej miesiączki, pod koniec trzeciego tygodnia ciąży, mogą pojawić się też inne wczesne objawy ciąży. Do najczęstszych należą drażliwe, lekko powiększone piersi oraz zmęczenie, dla którego nie będziesz mogła znaleźć wytłumaczenia.

Zaobserwujesz również nieco podwyższoną temperaturę ciała, która utrzyma się na takim poziomie przez kolejne tygodnie. Generalnie, pierwsze objawy ciąży są bardzo podobne do objawów w drugiej, lutealnej części cyklu płciowego, jednak bywają zdecydowanie bardziej nasilone niż w cyklu, tj. piersi są bardziej drażliwe, a temperatura nieco wyższa.

3. 3 tydzień ciąży - rozwój dziecka

Pierwszy trymestr ciąży, a szczególnie pierwsze kilka jej tygodni, to okres, w którym zarodek jest szczególnie wrażliwy na działanie wszelkich substancji toksycznych. W tym czasie z pojedynczych komórek rozwijają się całe narządy i układy, czasem może się zdarzyć, że uszkodzenie jednej z nich spowoduje niemożność rozwoju krytyczną dla dalszego życia narządu i w efekcie śmierć płodu i poronienie.

O ile więc w późniejszej ciąży ewentualne zatrucie wiąże się często z zaburzeniem rozwoju płodu, to na tym wczesnym etapie z dużą dozą prawdopodobieństwa prowadzić będzie do jego obumarcia i poronienia.

Do najczęściej używanych substancji mogących wpływać niekorzystnie na ciążę należą leki, alkohol, nikotyna i nielegalne substancje narkotyczne. Większość leków, które w normalnej sytuacji posiada niewielkie lub żadne działania niepożądane, w ciąży jest całkowicie zakazana.

O ile przestrzeganie tego zakazu nie stanowi zwykle problemu w późniejszej ciąży, to w okolicy trzeciego i czwartego tygodnia może być trudne, bo zwyczajnie nie wiesz, że zaszłaś w ciążę i że trzeba chronić poczęte życie.

W życiu młodej kobiety bardzo ważne jest skrupulatne obserwowanie cyklu i wykonywanie testu ciążowego, jeśli tylko miesiączka się spóźnia, szczególnie jeśli bierzesz lub masz zacząć brać pewne farmaceutyki. Pamiętaj, że żadna metoda antykoncepcyjna nie daje pełnej ochrony przed ciążą, nawet gdy jest stosowana w idealny sposób! Jeśli prowadzisz życie seksualne, w drugiej, lutealnej fazie cyklu powinnaś zawsze mieć włączoną lampkę ostrzegawczą, że mogłaś zajść w ciążę.

Jeśli starasz się o dziecko, to absolutnie powinnaś unikać alkoholu i nikotyny w tym okresie. Jeśli jesteś nałogowym palaczem – niech warunkiem rozpoczęcia starań o dziecko będzie rzucenie palenia. Będzie to twój prezent dla przyszłej pociechy, najlepszy, jaki możesz jej teraz sprawić.

Tabela. Źródła intoksykacji najczęściej występującymi substancjami i sposoby jej unikania we wczesnej ciąży.

Substancja	Źródła intoksykacji	Jak unikać?
Ołów	Ołowiane rury w starych budynkach, Stare farby. Niektóre produkty z Dalekiego Wschodu. Kryształy zawierające ołów Praca w przemyśl.	Pij i gotuj na wodzie z innego źródła, jeśli masz ołowiane rury w domu. Zleć remont mieszkania, jeśli pomalowane jest starymi farbami z ołowiem. Unikaj kryształowych naczyń.
Rtęć	Stłuczone żarówki energooszczędne i termometry rtęciowe. Duże ryby morskie, stojące na szczycie łańcucha pokarmowego. Wypełnienia zębów.	W razie stłuczenia świetlówki bądź termometru nie odkurzaj resztek – posprzątaj papierem. Unikaj dużej ilości morskich ryb, szczególnie tych dużych (tuńczyk, rekin, miecznik, etc.).
Pestycydy	Jedzenie. Praca w rolnictwie. Domowe preparaty zwalczające owady.	We wczesnej ciąży postaw na żywność „ekologiczną”. Dokładnie myj warzywa i owoce. Nie pracuj z opryskiwaczem. Nie zwalczaj chemicznie owadów w domu i jego otoczeniu.
Alkohol	Spożywanie napojów alkoholowych.	Nie pij alkoholu w ciąży!
Nikotyna	Palenie wyrobów tytoniowych, Bierne palenie.	Nie pal w ciąży! Unikaj miejsc przesyconych dymem tytoniowym. Zabroń najbliższym palenia w twojej obecności.
Leki teratogenne	Leki przepisane przez lekarza. Mięso pochodzące z intensywnej hodowli.	Przed rozpoczęciem każdej kuracji wykonaj test ciążowy z krwi. We wczesnej ciąży unikaj mięsa pochodzącego z intensywnej hodowli (tanie kurczaki, ryby z Dalekiego Wschodu, etc.).

Oprócz substancji, które pobieramy świadomie, jesteśmy narażeni na szereg toksyn w otaczającym środowisku. Do najczęściej napotykanych należą metale ciężkie czy pestycydy. W okresie starania się o dziecko (a najlepiej przez całe życie!) powinnaś zwracać uwagę na to, co jesz i gdzie przebywasz.

Unikaj żywności przetworzonej, ale też mięsa pochodzącego z intensywnej produkcji, gdzie używa się na dużą skalę hormonów i antybiotyków, które mogą mieć działanie teratogenne. Staraj się nie przebywać w miejscach, gdzie zanieczyszczenie powietrza jest duże, w centrach dużych miast, w pobliżu zakładów przemysłowych.

Jeśli twoja praca sprawia, że jesteś narażona na kontakt z substancjami chemicznymi, postaraj się dowiedzieć, jaki wpływ mogą mieć one na zdrowie twojego dziecka, zanim rozpoczniesz starania o zajście w ciążę.

Tabela. Możliwe skutki narażenia na działanie określonych substancji

Substancje toksyczne	Możliwe skutki dla dziecka
Metale ciężkie	Przedwczesny poród lub niska masa urodzeniowa dziecka. Zaburzenia rozwoju, szczególnie mózgu. Mogą powodować ślepotę lub głuchotę u dziecka. Podejrzewa się wpływ zatrucia metalami ciężkimi na rozwój autyzmu u dzieci.
Pestycydy	Zaburzenia rozwoju układu nerwowego. Obniżona inteligencja i zdolności poznawcze dzieci. Możliwe obumarcie i poronienie płodu.
Alkohol	Poronienie w pierwszym trymestrze. Groźne zaburzenia rozwojowe. Przedwczesny poród. Zaburzenia funkcjonowania narządów zmysłów. Płodowy zespół alkoholowy – FAS (ang. Fetal Alcohol Syndrome) – rodzą się charakterystycznie wyglądające, małe dzieci, które cierpią na cały szereg wad i niedorozwojów do końca swojego życia.
Nikotyna	Mała masa urodzeniowa. Obumarcie płodu i poronienie. Przedwczesny poród. Odklejenie się łożyska i śmierć dziecka z tym związana. Martwe urodzenia w trzecim trymestrze.
Zanieczyszczenie powietrza	Przedwczesny poród. Obniżona inteligencja i zdolności poznawcze dziecka.
Promieniowanie jonizujące	Dziecięce porażenie mózgowe. Poważne wady rozwojowe. Obumarcie płodu i poronienie. Zwiększone ryzyko zachorowania na raka w dorosłym życiu dziecka.
Leki teratogenne	Poważne wady rozwojowe płodu. Obumarcie płodu i poronienie.

Istnieje wiele substancji chemicznych, które negatywnie wpływają na zdrowie płodu we wczesnym okresie ciąży. Dobrze jest zapoznać się ze skutkami substancji i w miarę możliwości unikać ich.