Wirus opryszczki - rodzaje, leczenie, opryszczka w ciąży i u noworodka
Opryszczka (zimno, febra jak określa się ją potocznie) to często występująca wirusowa choroba zakaźna skóry i błon śluzowych. Szacuje się, że wirusem tym zakażone jest od 70 do 95% populacji ludzi na świecie. W tym u około 80% zakażenie przebiega bezobjawowo. Wywoływana jest przez wirusa HSV (Hermes Simple Virus), który przenoszony jest drogą kropelkową, przez dotyk oraz kontakty płciowe. Wbrew obiegowej opinii nie jest wyłącznie defektem kosmetycznym. Szczególnie w przypadku osób z obniżoną odpornością, noworodków i małych dzieci może okazać się chorobą wręcz śmiertelną. Podejrzewa się go również o związek z występowaniem raka szyjki macicy.
Wirus opryszczki jest bardzo powszechny i bardzo „przebiegły”. Potrafi całe lata ukrywać się w organizmie swego nosiciela nie dając jakichkolwiek objawów. Na dodatek nie ma w 100% skutecznego leku, który pozwoliłby na jego całkowite zlikwidowanie. Gdy raz dojdzie do zakażenia pozostanie z człowiekiem przez całe życie (choć nie musi go uprzykrzać). Nie oznacza to, że nie należy z nim walczyć. Wręcz przeciwnie. Odpowiednie leczenie pozwala minimalizować objawy, zmniejszać ilość nawrotów choroby i ograniczać „rozsiewanie” wirusa w otoczeniu.
1. Wirus opryszczki - rodzaje choroby
Zakażenie pierwotne, czyli takie, w którym przy pierwszym kontakcie z wirusem pojawiają się mniej lub bardziej nasilone objawy infekcji. Taka forma występuje zaledwie u 10 -20% zakażonych. U reszty, już od początku występuje tzw. zakażenie bezobjawowe – wirus opryszczki jest obecny w organizmie, ale dobrze się kamufluje, nie wywołując objawów. Może jednak dochodzić do jego wydzielania, np. ze śliną. Wtedy nieświadomy niczego, „nosiciel” może zarażać innych.
Jest jeszcze tzw. zakażenie nawrotowe – po okresie dłuższego bądź krótszego „uśpienia” wirusa opryszczki, dochodzi do jego aktywacji i nawrotu objawów choroby. Na ogół czynnikiem pobudzającym wirus do „ataku” jest spadek odporności. Może być wywołany inną infekcją, gorączką, oziębieniem organizmu lub przegrzaniem, (w tym kąpiele słoneczne), stresem, miesiączką. Swój udział mają też uszkodzenia mechaniczne skóry (np. w wyniku inwazyjnych zabiegów kosmetycznych) bądź błon śluzowych.
W zależności od typu wirusa opryszczki, który wywołał zakażenie, wyróżniamy dwa rodzaje opryszczki:
- Opryszczka wargowa (HSV1)
Występuje głównie w okolicy ust i na twarzy, może również pojawić się na tułowiu. Typowe dla niej są kilkumilimetrowe skupione pęcherzyki, po pęknięciu, których pojawiają się strupy, na ogół poprzedza swędzenie, pieczenie i bolesność w miejscu, w którym powstaną.
- Opryszczka narządów płciowych (HSV2)
Jak sama nazwa wskazuje swymi objawami obejmuje okolice intymne. Może przenieść się (szczególnie przy nawrotach) na pośladki, tylną stronę nóg i okolice odbytu. Bolesnym pęcherzykom i owrzodzeniom towarzyszy swędzenie, zaczerwienienie i dość często osłabienie, gorączka i problemy z oddawaniem moczu. To ten typ opryszczki jest szczególnie groźny dla kobiet w ciąży, a konkretnie dla ich dzieci. Niestety, szacuje się, że połowa ciężarnych jest zakażona HSV2 i nie ma o tym pojęcia.
2. Wirus opryszczki a ciąża
Choć szczególnie niebezpieczny dla ciężarnej, a zwłaszcza jej maleństwa jest wirus opryszczki narządów rodnych, nie można bagatelizować znaczenia opryszczki wargowej. Jakiekolwiek symptomy mogące świadczyć o zakażeniu którymkolwiek z nich, powinny być natychmiast zgłaszane lekarzowi. Tym bardziej, jeżeli jest to zakażenie pierwotne. Zawsze konieczne jest wdrożenie leczenia przeciwwirusowego (nie tylko w postaci maści plasterków itp.).
Wirus opryszczki może dotrzeć do rozwijającego się płodu poprzez łożysko, a drogą wstępującą poprzez szyjkę macicy. Gdy dojdzie do niego w pierwszych miesiącach ciąży, grozi poronieniem lub wystąpieniem wad rozwojowych u dziecka, głównie dotykających mózgu. W III trymestrze stanowi zagrożenie porodem przedwczesnym. Bardzo niebezpieczne są zakażenia, do których dochodzi w czasie porodu. A tych jest zdecydowanie najwięcej. Możliwe jest również przeniesienia wirusa na noworodka już po urodzeniu, przez dotyk matki.
Gdy kobieta w ciąży nie jest pewna czy miała kiedyś kontakt z wirusem opryszczki i czy doszło do zakażenia, powinna powiedzieć o tym lekarzowi. Zleci on specjalistyczne badania, które pozwolą na wykrycie ewentualnego wirusa i podjęcie odpowiedniej profilaktyki w postaci leczenia. Dzięki temu można znacznie ograniczyć, a nawet wyeliminować ryzyko zarażenia dziecka. Ponadto, wiedza o ewentualnym zakażeniu wirusem opryszczki u matki, ma znaczenie dla decyzji o sposobie rozwiązania ciąży. Wskazane może okazać się cięcie cesarskie.
3. Wirus opryszczki u noworodka
Wirus opryszczki stanowi dla noworodka śmiertelne zagrożenie. Ratunkiem może być wiedza o zakażeniu i wdrożenie natychmiastowego leczenia. Szacuje się, że w przypadku jego braku umiera aż 50% (nawet 90% w przypadku zakażeń wrodzonych) zakażonych noworodków.
Wirus HSV najczęściej wywołuje u noworodków uogólnione zakażenia. Atakuje błony śluzowe, spojówki, płuca, ośrodkowy układ nerwowy, inne tkanki i narządy. Gdy lekarze nie wiedzieli, że mama była zakażona wirusem opryszczki, a u dziecka wystąpią zmiany wyłącznie na narządach wewnętrznych na leczenie może być za późno. Dlatego też zaleca się w sytuacji wystąpienia objawów ciężkiego zakażenia lub „sepsy”, a badania nie wykazują podłoża bakteryjnego, rozważenie możliwego rozsianego zakażenia HSV.
Większość objawów ujawnia się pomiędzy 1 dniem a 4 tygodniem życia dziecka. Nieco inaczej jest z zapaleniem mózgu, które może pojawić się później. Wywołać je może również nawrotowe zakażenie, nawet wtedy, gdy pierwotne było bezobjawowe. U noworodków dość typowym zmianom na skórze towarzyszą bardzo często inne objawy. Obniżenie temperatury ciała, wymioty, kłopoty z oddychaniem, mniejszy apetyt, rozdrażnienie, żółtaczka, a gdy dochodzi do zapalenia mózgu: gorączka, drgawki, zaburzenia świadomości, senność.
4. Wirus opryszczki - leczenie
Najskuteczniejsze jest podawanie leku przeciwwirusowego w tabletkach. Im wcześniej się go poda tym większa szansa na zminimalizowanie, a nawet wyeliminowanie objawów opryszczki. W razie ich wystąpienia dodatkowo stosuje się specyfiki działające miejscowo i łagodzące objawy, takie jak maści czy plasterki. Trzeba pamiętać, że ciąża nie jest przeciwwskazaniem do leczenia. Wręcz przeciwnie. Opryszczkę w ciąży trzeba leczyć - nie tylko łagodzić objawy! Oczywiście pod czujnym okiem lekarza, zgodnie z indywidualnym planem.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
