Jod w ciąży
Jod jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego niedobór w ciąży prowadzi do upośledzenia umysłowego dziecka. Najwięcej jodu znajduje się w rybach i owocach morza.
1. Rola jodu
Jod jest podstawowym składnikiem hormonów tarczycy: tyroksyny i trójjodotyroniny – w związku z tym uczestniczy w regulacji przemiany materii. Ponadto reguluje pracę ośrodkowego układu nerwowego. W organizmie jest on zmagazynowany przede wszystkim w gruczole tarczowym, niewielkie ilości znajdują się w śliniankach, błonie śluzowej żołądka, mięśniach szkieletowych, a także w jajnikach u kobiet.
Niedobór jodu wpływa negatywnie na stan zdrowia. Głównym objawem niedoboru jest powiększenie tarczycy, czyli tzw. wole. W czasie ciąży powoduje nieodwracalny niedorozwój mózgu płodu, zwany kretynizmem. Obserwuje się również opóźniony rozwój psychomotoryczny u dzieci. Z kolei umiarkowany niedobór tego składnika u kobiet w ciąży i dzieci jest przyczyną obniżenia podstawowych funkcji mózgu, takich jak zdolność uczenia się, zapamiętywania i kojarzenia. Następuje spadek ilorazu inteligencji. Niedostateczna ilość tego pierwiastka w ciąży może wiązać się również z większym odsetkiem porodów martwych płodów, poronień. Ponadto dieta charakteryzująca się niską zawartością jodu jest jedną z przyczyn trudności z zajściem w ciążę.
Nadmiar jodu również jest szkodliwy, ale występuje rzadko. Zazwyczaj jest spowodowany przedawkowaniem preparatów farmakologicznych mających go w składzie. Przedawkowanie objawia się wolem, zwiększeniem czynności gruczołów śluzowych, które prowadzą do obrzęku twarzy. Z kolei dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego to biegunka i wymioty.
2. Źródła jodu
Jod jest dostarczany organizmowi głównie z pożywieniem, jednak na terenach nadmorskich wchłania się również przez układ oddechowy i skórę. Nad oceanami zawartość jodu w powietrzu wynosi do 400 μg/m3, a wraz z oddalaniem się od brzegów w głąb lądu – maleje. Na ilość jodu w powietrzu ma też wpływ zanieczyszczenie środowiska.
Dzienne zapotrzebowanie na jod jest uzależnione od wieku, płci i trybu życia. W stanach fizjologicznych, takich jak ciąża i laktacja oraz w czasie wzrostu u dzieci, zapotrzebowanie na ten pierwiastek wzrasta. U ciężarnych wynosi 200–250 µg/dziennie. Taka ilość zapewnia prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu. Główne źródło jodu dla ludzi stanowi pokarm, szczególnie produkty pochodzenia morskiego (ryby, wodorosty), w niewielkim stopniu produkty mleczne oraz jaja.
Produkt | Zawartość jodu (µg/60 g) | ||
---|---|---|---|
Algi | 38571 | ||
Sól jodowana | 4620 | ||
Krewetki | 25 | ||
Produkt | Zawartość jodu (µg/100 g) | Produkt | Zawartość jodu (µg/60 g) |
Mleko 2 proc. | 7,5 | Cielęcina | 2,2 |
Ser twarogowy ziarnisty | 10 | Dorsz świeży | 110 |
Jajo | 21 | Węgorz | 4,0 |
Kurczak | 0,4 | Ser żółty | 35 |
Niektóre pokarmy zaburzają wchłanianie jodu. Należą do nich czynniki wolotwórcze obecne w kapuście, brokułach, brukselce i rzepie, dlatego osoby mające niedoczynność tarczycy oraz będące w ciąży nie powinny często spożywać tych produktów. Stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych zawierających jod jest szczególnie zalecane kobietom w ciąży w regionach górskich i podgórskich.