Embriotransfer

Embriotransfer to zabieg przeniesienia zarodków do macicy kobiety, stanowiący jeden z etapów zapłodnienia in vitro. Po kilku dniach hodowli w specjalnych warunkach laboratoryjnych wybierane są najlepiej rozwinięte embriony, które za pomocą miękkiego cewnika zostają umieszczone w macicy. Embriotransfer to zabieg krótki, praktycznie niebolesny i niewymagający znieczulenia. Standardowo przenosi się jeden lub dwa zarodki. Po zabiegu kobieta przyjmuje czasami przez kilka dni progesteron w celu zwiększenia szansy na zagnieżdżenie się zarodka i zajście w ciążę.

1. Na czym polega embriotransfer?

Embriotransfer następuje zazwyczaj w drugiej lub trzeciej dobie po punkcji jajników, czyli po pobraniu od kobiety komórek jajowych. Embrion na tym etapie rozwoju ma od czterech do ośmiu komórek. W cienkim, plastikowym cewniku umieszcza się maksymalnie dwa zarodki i wraz z małą ilością płynu hodowlanego podaje się je do macicy. Zabieg przenoszenia zarodków odbywa się na fotelu ginekologicznym w gabinecie transferowym, sąsiadującym zwykle z laboratorium embriologicznym. Embriotransfer jest zabiegiem niebolesnym i nie wymaga znieczulenia.

Podanie zarodka/zarodków przeprowadza się przy wypełnionym pęcherzu moczowym w celu ewentualnej łatwiejszej kontroli procesu przez aparaturę USG. Pacjentki z tyłozgięciem macicy nie muszą mieć pełnego pęcherza moczowego. Zaleca się, by w dniu embriotransferu kobieta nie używała perfum. Bezpośrednio przed transferem para ogląda zarodki na monitorze komputera w gabinecie transferowym, a po embriotransferze otrzymuje zdjęcia podanych zarodków. Partner może być obecny przy zabiegu. Około 10 minut po transferze zarodków pacjentka może wstać z fotela i po otrzymaniu karty z zaleceniami co do stosowania leków opuszcza klinikę.

Zobacz film: "Ginekolog o zakończeniu refundacji in vitro: "Część zarodków jest zamrożonych""

Transfer zarodków może być wykonywany pod kontrolą USG lub bez monitorowania ultrasonograficznego. Standardowo embriotransfer przeprowadza się z pomocą USG, co pacjenci uznają za przejaw profesjonalizmu kliniki. W standardowej procedurze in vitro używanie USG podczas transferu zarodków niepotrzebnie przedłuża zabieg, co niekorzystnie wpływa na embriony. Przeprowadzenie skutecznego, a więc zakończonego ciążą transferu, nie wymaga zatem użycia USG.

2. Ile embrionów podaje się do macicy?

Podczas transferu zarodków podaje się zwykle dwa embriony, chociaż w celu zminimalizowania ryzyka ciąży mnogiej, lekarze starają się podawać jeden zarodek, zwłaszcza u pacjentek w młodym wieku. Pozostałe zarodki powstałe po połączeniu się gamet żeńskich z męskimi poddawane są kriokonserwacji, czyli zamrożeniu. Zamrożone zarodki mogą zostać wykorzystane w sytuacji, gdy pierwsza próba zajścia w ciążę metodą in vitro się nie powiedzie lub gdy para zdecyduje się na kolejne dziecko.

W dniu embriotransferu pacjenci są proszeni o podpisanie umowy na zamrożenie embrionów i ich przechowywanie przez okres jednego roku. Jeśli w tym czasie zarodki nie zostaną wykorzystane do procedury in vitro, umowę należy przedłużyć na kolejne lata. Niewykorzystane przez rodziców, zamrożone embriony mogą być za ich zgodą przekazane do adopcji innej niepłodnej parze. Jest to rozwiązanie w sytuacji, kiedy para doczeka się już oczekiwanej liczby potomstwa, a nadal ma zamrożone embriony.

3. Czego nie wolno kobiecie po embriotransferze?

Po transferze zarodków pacjentce zaleca się oszczędzający tryb życia. Jeśli istnieją wskazania medyczne lub wykonywana przez kobietę praca wiąże się ze znacznym wysiłkiem fizycznym, pacjentka otrzymuje zwolnienie lekarskie. Kobieta może wykonywać codzienne czynności bez obawy, że zarodek zostanie wypchnięty z macicy. Doradza się, aby przez tydzień od transferu zarodków kobieta unikała stosunków płciowych i orgazmu w celu niewywoływania skurczów macicy. Jeśli po embriotransferze pojawi się krwawienie z dróg rodnych, kobieta powinna jak najszybciej skontaktować się ze swoim lekarzem.

4. Jak wspomagane jest zagnieżdżanie się zarodków w macicy?

Implantacja embrionów w macicy kobiety wspomagana jest podawaniem leków hormonalnych. Od dnia pobrania komórek jajowych do około 12. tygodnia ciąży lub – w razie niepowodzenia procedury in vitro – do wystąpienia krwawienia miesięcznego, dopochwowo podaje się globulki z progesteronem. Jest to tzw. suplementacja fazy lutealnej, której celem jest ułatwienie implantacji zarodków i utrzymanie ciąży. W naturalnym cyklu miesiączkowym progesteron wydzielany jest przez ciałko żółte powstałe z pękniętego pęcherzyka Graffa. W cyklu zapłodnienia pozaustrojowego wiele pęcherzyków jajnikowych po punkcji jest niezdolnych do produkcji wystarczającej ilości progesteronu. Stąd wynika konieczność podawania tego hormonu z zewnątrz.

5. Po ilu dniach od embriotransferu można wykonać test ciążowy?

Jeśli implantacja embrionu w macicy przebiega prawidłowo, to najpóźniej po czternastu-siedemnastu dniach od embriotransferu hormonalne testy ciążowe z moczu dadzą wynik pozytywny. Jeśli test ciążowypotwierdza zajście w ciążę, kobieta kontynuuje leczenie progesteronem aż do zakończenia pierwszego trymestru ciąży (10-12 tygodni od przeprowadzenia IVF). Dawka leku jest ustalana w zależności od aktualnych wyników badań. Badanie USG potwierdzające ciążę wykonuje się dwa razy:

• w 25. dniu po zabiegu, by ustalić, czy pęcherzyk płodowy znajduje się w macicy,
• w 35. dniu po zabiegu, by zarejestrować czynność serca płodu.

6. Co zrobić, jeśli test ciążowy wskazuje wynik negatywny?

Chociaż metoda in vitro charakteryzuje się wysoką skutecznością, niestety, nie każdy zabieg kończy się upragnioną przez partnerów ciążą. Jeśli test ciążowy daje wynik negatywny, a miesiączka się nie pojawia, należy po dwóch dniach od przeprowadzonego testu oznaczyć poziom hormonu gonadotropiny kosmówkowej we krwi. Pacjentka przestaje przyjmować progesteron dopiero wtedy, gdy pojawi się krwawienie miesiączkowe lub po dwukrotnie wykonanym teście z wynikiem negatywnym. Krwawienie rozpoczyna się parę dni po odstawieniu progesteronu. Kolejna wizyta u lekarza prowadzącego leczenie niepłodności powinna odbyć się w cyklu poprzedzającym cykl, w którym ma być wykonany transfer rozmrożonych embrionów. Jeśli para nie ma zamrożonych zarodków, a jest zdecydowana na kontynuowanie leczenia metodą in vitro, kolejny zabieg embriotransferu może być wykonany już w trzecim cyklu. Szansa na ciążę po zastosowaniu IVF maleje po czterech zabiegach, ale nadal istnieje.

7. Jakie są możliwe powikłania po zabiegu in vitro?

Podstawowy warunek powodzenia leczenia to ścisła współpraca pacjentów z lekarzem i dokładne wypełnianie zaleceń lekarskich. Do głównych powikłań zabiegu in vitro należą ciąża mnoga i zespół hiperstymulacji jajników po terapii hormonalnej (ang. Ovarian Hyperstimulation Syndrome – OHSS). Wyjątkowo rzadko zdarzają się powikłania po zabiegu w postaci zakażenia lub krwawienia do jamy brzusznej. W badaniach naukowych nie stwierdzono również znaczącego wzrostu występowania wad płodu po zastosowaniu metod rozrodu wspomaganego medycznie.

Joanna Krocz