Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Małgorzata Horbaczewska

Inseminacja domaciczna

Avatar placeholder
04.10.2023 15:20
Inseminacja domaciczna
Inseminacja domaciczna (123rf)

Inseminacja domaciczna to zabieg często mylony z in vitro. Jest to metoda leczenia niepłodności. Inseminacja polega na wprowadzeniu za pomocą specjalnego cewnika plemników do macicy. Wykonuje się ją u par, które cierpią na zaburzenia owulacji, endometriozę lub niepłodność.

Inseminacja domaciczna (IUI) jest skuteczną i często stosowaną metodą leczenia niepłodności. Inseminację można przeprowadzić nasieniem partnera (kiedy jakość nasienia partnera jest na odpowiednim poziomie) albo nasieniem dawcy (nasienie pochodzi od innego mężczyzny, który staje się dawcą). W zależności od miejsca podania nasienia, wyróżnia się: inseminację doszyjkową (ICI – ang. intracervical insemination), inseminację domaciczną (IUI – ang. intrauterine insemination) oraz inseminację dojajowodową (ang. fallopian sperm perfusion). Najczęściej stosowana jest inseminacja domaciczna.

Domaciczna inseminacja
Domaciczna inseminacja

Inseminacja domaciczna (IUI) jest skuteczną i często stosowaną metodą leczenia niepłodności. Inseminację

zobacz galerię
Zobacz film: "Krioprezerwacja płodności"
spis treści

1. Badania przed inseminacją

Przed przystąpieniem do inseminacji domacicznej należy:

  • wykonać podstawowe badanie ginekologiczne;
  • powiedzieć o problemach z poczęciem i podjętym leczeniu niepłodności, z uwzględnieniem obojga partnerów – ma to duży wpływ na rokowania co do powodzenia zabiegu IUI;
  • podpisać pisemną zgodę na przeprowadzenie inseminacji;
  • mieć wynik badania cytologicznego wykonanego w ciągu ostatniego roku;
  • posiadać wyniki badania pH pochwy;
  • przeprowadzić badanie nasienia;
  • wykonać USG narządu rodnego z oceną liczby pęcherzyków jajnikowych;
  • wykonać badanie hormonalne (u pacjentek wymagających dodatkowej oceny rezerwy jajnikowej);
  • mieć wynik badania serologicznego obojga partnerów, nie starszy niż sześć miesięcy.

2. Wskazania do inseminacji

  • Jakość nasienia – parę można zakwalifikować do inseminacji domacicznej, gdy po przygotowaniu nasienia liczba plemników o ruchu prawidłowym jest większa niż 1 mln/ml. Jeśli liczba prawidłowo ruchliwych plemników jest mniejsza niż 1 milion na mililitr nasienia, odsetek ciąż wynosi poniżej 1% na cykl. Zastosowanie samej oceny morfologii plemników w przypadku kwalifikacji do IUI budzi kontrowersje, ponieważ nie koreluje z szansą na powodzenie zabiegu.
  • Niepłodność idiopatyczna – w przypadku niepłodności niewyjaśnionego pochodzenia zastosowanie inseminacji ma podstawy czysto empiryczne, ale jest zalecane. Odsetek uzyskiwanych ciąż sięga do 6% w cyklach spontanicznych i do 12-18% w cyklach stymulowanych. Stymulacja owulacji podczas IUI zwiększa prawdopodobieństwo urodzenia żywego dziecka.
  • Zaburzenia wytrysku – problemy z ejakulacją mogą występować w przypadkach nieprawidłowości anatomicznych prącia, takich jak, np. spodziectwo oraz przy zaburzeniach neurologicznych (np. wsteczna ejakulacja) i psychicznych. W tych przypadkach inseminacja domaciczna jest metodą z wyboru wraz z leczeniem przyczynowym albo w sytuacji niepowodzenia wcześniejszej terapii. Jeśli mężczyzna cierpi na wytrysk wsteczny, plemniki można uzyskać z osadu moczu po jego odwirowaniu. Zazwyczaj jednak słabe parametry ruchu pozwalają na wykorzystanie plemników tylko do zapłodnienia pozaustrojowego. Gdy zaburzenia wytrysku wynikają z uszkodzenia rdzenia kręgowego, nasienie można otrzymać w wyniku wibrostymulacji prącia lub przezodbytniczej elektrostymulacji.
  • Endometrioza I i II stopnia.

3. Stymulacja owulacji

Brak dostatecznych dowodów, które przemawiałyby za stymulacją owulacji w przypadku złej jakości nasienia partnera. Stymulowanie owulacji nie poprawia efektów leczenia, zwiększając odsetek ciąż mnogich. W związku z tym inseminację w cyklu spontanicznym należy rozważyć w przypadku:

  • młodych pacjentek z prawidłową owulacją;
  • dużego ryzyka ciąży mnogiej;
  • zespołu hiperstymulacyjnego jajników.

W innych sytuacjach stymulacja owulacji przed IUI zwiększa szansę na ciążę. Stymulacja owulacji zalecana jest, gdy:

  • występują zaburzenia owulacji;
  • kobieta ma więcej niż 35 lat;
  • wcześniej podjęte próby IUI zakończyły się niepowodzeniem;
  • zdiagnozowano niepłodność o niejasnej przyczynie;
  • kobieta ma endometriozę II stopnia.

Leki stosowane do stymulowania owulacji to cytrynian klomifenu i gonadotropiny. Celem stymulacji owulacji przed IUI jest otrzymanie 2-3 pęcherzyków o średnicy powyżej 17 mm i grubości błony śluzowej macicy powyżej 9 mm – endometrium poniżej 7,5 mm grubości zmniejsza szansę na ciążę. W przypadku dużej ilości pęcherzyków należy odstąpić od wykonania inseminacji lub przed zabiegiem nadmiar pęcherzyków aspirować. Alternatywnym rozwiązaniem jest przejście do programu zapłodnienia in vitro.

4. Określenie czasu owulacji

Na powodzenie zabiegu inseminacji ma duży wpływ czas jego wykonania. Owulacja zachodzi zwykle od 36 do 45 godzin od wystąpienia hormonu LH w surowicy krwi. Komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia tylko kilkanaście godzin po owulacji. Plemniki w drogach rodnych kobiety żyją nawet do 80 godzin. Najlepsze wyniki osiąga się wtedy, gdy inseminacja zostaje przeprowadzona w czasie okołoowulacyjnym. Jakie badania przeprowadza się dla ustalenia czasu owulacji?

  • Test owulacyjny – inseminacja odbywa się po dobie lub dwóch od pojawienia się LH w moczu. Badanie można przeprowadzić w domu, nie ma konieczności wizyty w klinice.
  • Pomiar LH w surowicy – inseminacja odbywa się po dobie lub dwóch od wyników badania. Pulsy wydzielania LH występują co półtorej godziny, co determinuje konieczność częstego powtarzania oznaczenia i związane jest z niedogodnością dla pacjentki.
  • Podanie gonadotropiny w małej dawce – inseminacja po dobie lub dwóch od iniekcji.

5. Przygotowanie nasienia do inseminacji

Nasienie pobierane jest metodą masturbacjipo trzydniowej lub najlepiej pięciodniowej abstynencji seksualnej. Nasienie oddaje się do sterylnego pojemnika, tuż po opróżnieniu pęcherza moczowego. Oddane nasienie po upłynnieniu badane jest zgodnie ze standardami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W toku procedury laboratoryjnej następuje:

  • oddzielenie plemników od plazmy nasienia;
  • usunięcie z powierzchni plemników substancji hamujących ich zdolność do zapłodnienia;
  • zapoczątkowanie mechanizmów mających na celu ułatwienie plemnikom zapłodnienie komórki jajowej (kapacytacja);
  • wyselekcjonowanie plemników o prawidłowej budowie i ruchu;
  • usunięcie z nasienia bakterii i wirusów.

Podanie świeżego, niepoddanego obróbce nasienia bezpośrednio do macicy należy uznać za błąd, ponieważ nasienie powoduje silną miejscową reakcję macicy z powodu istnienia w nim dużej ilości prostaglandyn, przeciwciał i komórek immunoobronnych.

Technika przygotowania nasieniaPrzebieg procedury
Płukanie nasieniaNajprostsza technika przygotowywania nasienia do IUI. Płukanie nasienia przeprowadza się poprzez dodanie 3-10 ml podłoża do nasienia. Taką próbówkę wiruje się z prędkością 300-400 G przez 5-10 minut. Po zakończeniu wirowania zostawia się tylko 0,5 ml najniższej warstwy z osadem. Po wymieszaniu jest ona gotowa do inseminacji domacicznej.
Swim up (metoda migracji wstępującej)1 ml upłynnionego nasienia umieszcza się w probówce, a następnie delikatnie nawarstwia około 2 ml podłoża. Przez godzinę probówka trzymana jest w cieplarce w temperaturze 37ºC. Po tym czasie usuwa się wierzchnią warstwę, która może być użyta do inseminacji lub po dodaniu 2-3 ml medium probówkę wiruje się z przyspieszeniem około 300 G przez 10 minut. Po odwirowaniu pozostawia się 0,5 ml najniższej warstwy z osadem. Po wymieszaniu nasienie jest gotowe do IUI.
Wirowanie w gradiencie gęstości (separacja plemników na nieciągłym gradiencie podłoża, ang. density gradient centrifugation – DGC)Na dwie warstwy gradientu w stożkowej probówce nawarstwia się 1-2 ml nasienia. Probówkę wiruje się przez 20 minut z przyspieszeniem 300 G. Po odwirowaniu należy zostawić tylko 0,3 ml najniższej warstwy i uzupełnić ją od 3 do 5 ml świeżym medium do płukania nasienia. Preparat wiruje się przez 5-10 minut z przyspieszeniem 150-200 G. Po odwirowaniu pozostawia się 0,5 ml dolnej warstwy z osadem. Po wymieszaniu nasienie jest gotowe do inseminacji.

6. Zabieg inseminacji domacicznej

IUI to zabieg dość prosty. Przeprowadza się go w warunkach ambulatoryjnych, w gabinecie ginekologicznym. Pacjentka zgłasza się na umówioną wcześniej godzinę, najczęściej z pełnym pęcherzem moczowym. Jeśli występują trudności z wprowadzeniem cewnika do macicy, pomocne może okazać się uwidocznienie dróg rodnych przezbrzuszną sondą aparatu USG. Do macicy podaje się za pomocą miękkiego cewnika 0,2-0,5 ml wcześniej przygotowanego nasienia. Miękkie cewniki są lepsze od sztywnych, ponieważ nie niosą ryzyka uszkodzenia endometrium. Nie zaleca się wykonywania więcej niż jednej inseminacji w ciągu cyklu. Większa ilość inseminacji w cyklu nie przekłada się na większą szansę zapłodnienia. Największy odsetek powodzeń zabiegu notuje się podczas pierwszych czterech cyklów terapii. Powszechnie uważa się, że leczenie niepłodności metodą inseminacji domacicznej nie powinno przekraczać czterech-sześciu cyklów. Wyniki leczenia metodą IUI zależą od:

  • przyczyn niepłodności;
  • parametrów nasienia;
  • wieku pacjentki – im młodsza, tym większe szanse na zajście w ciążę;
  • rodzaju używanych leków i odpowiedzi jajników na stymulację owulacji.

Powikłania po zabiegu inseminacji zdarzają się rzadko. Należą do nich: krwawienia z szyjki macicy, zakażenia miednicy mniejszej, ból brzucha, niskie ciśnienie tętnicze, omdlenia, uszkodzenia macicy, powikłania związane ze stymulacją owulacji (ciąża mnoga, zespół hiperstymulacyjny jajników).

Joanna Krocz

Następny artykuł: Laparoskopia ginekologiczna
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze