Dziedziczenie grupy krwi
Grupy krwi dziedziczone są niezależnie od czynnika Rh. Dziedziczenie odbywa się według prawa Mendla, czyli reguły przekazywania cech dziedzicznych. Określa się ten proces, jako kodominację. Heterozygota posiada jednocześnie cechy obu alleli rodziców. Jeden allel otrzymujemy od matki, drugi od ojca, determinują oni w ten sposób grupę krwi swojego potomstwa. W układzie głównych grup krwi AB0 możliwe są tylko cztery warianty dziedziczenia – A, B, AB lub 0. Znając grupę krwi każdego z rodziców, można przewidzieć grupę krwi ich dziecka, która nie ulega zmianie w czasie całego jego życia.
1. Jakie są grupy krwi?
W organizmie ludzkim występuje od 5 do 6 litrów krwi. Głównymi składnikami krwi są: płytki krwi (trombocyty), uczestniczące w procesie krzepnięcia krwi, czerwone ciałka krwi (erytrocyty), które zawierają duże ilości hemoglobiny, białe ciałka krwi (leukocyty), które stanowią barierę ochronną organizmu.
Głównym zadaniem krwi jest transport tlenu do komórek i narządów wewnętrznych, usuwanie produktów ubocznych, transport substancji odżywczych, oczyszczanie organizmu, utrzymanie prawidłowej gospodarki wodnej i mineralnej. Krew stanowi również barierę ochronną organizmu.
Grupy krwi zależą od obecności w krwinkach czerwonych aglutynogenów A i B oraz od zawartych w surowicy aglutynin anty-A i anty-B.
Wyróżniamy cztery grupy krwi: A, B, AB oraz 0, gdzie grupa krwi 0 jest uniwersalna, ale tylko jako dawca. Grupa krwi AB może zostać uniwersalnym biorcą.
Kilkadziesiąt lat temu zbadano, że w osoczu krwi można stwierdzić obecność przeciwciał przeciwko antygenom układów grupowych krwinek. Dzięki tym badaniom lekarze wiedzą, jaką grupę krwi mogą przetoczyć pacjentowi, bez obaw o jego zdrowie czy życie. Dzięki temu wiemy też, że organizm człowieka nie wytwarza przeciwciał przeciwko antygenom własnych krwinek.
- Grupa A posiada przeciwciała przeciw grupie B, a grupa B posiada przeciwciała przeciw grupie A. Grupy A i B nie mogą wzajemnie wymieniać krwi.
- Grupa AB nie posiada żadnych przeciwciał. Biorca, przyjmie każdą inną grupę krwi, lecz jego krew zostanie odrzucona przez wszystkie inne (oprócz oczywiście grupy AB), z racji posiadania zarówno antygenów A, jak i B.
- Grupa krwi 0 nosi przeciwciała przeciw grupie A i B. Grupa 0 nie może przyjmować krwi od nikogo innego, poza inną grupą 0. Lecz będąc wolna od antygenów A i B, może przekazywać krew innym biorcom.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Dziedziczenie grupy krwi przez dziecko - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska
- Jak dziedziczą się grupy krwi? - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska
- Po kim dzieci dziedziczą grupę krwi? - odpowiada lek. Małgorzata Horbaczewska
2. Jaką grupę krwi będzie miało dziecko?
Grupy krwi to serologiczne zróżnicowanie krwi w obrębie gatunku. Dziecko dziedziczy grupę krwi i czynnik Rh, podobnie jak inne swoje cechy - po rodzicach. Jego krew może być podobna do krwi mamy albo taty. Krew podzielona jest na grupy i posiada oznaczenia: A, B, AB, 0 oraz Rh+, Rh–. Na tej podstawie mówi się o zgodności pomiędzy grupami. Jeżeli kobieta jest w ciąży lub dopiero planuje potomstwo, może sprawdzić, jakiej grupy krew będzie płynąć w żyłach dziecka. Wystarczy znać swoją grupę krwi oraz grupę krwi ojca.
| Grupa krwi ojca i matki | Możliwe grupy krwi dziecka |
|---|---|
| A x A | A lub 0 |
| B x B | B lub 0 |
| A x 0 | A lub 0 |
| B x 0 | B lub 0 |
| A x B | A, B, AB lub 0 |
| A x AB | A, B, lub AB |
| B x AB | A, B, lub AB |
| AB x AB | A, B lub AB |
| AB x 0 | A lub B |
| 0 x 0 |
Grupa krwi w układzie AB0 jest jedną z nielicznych cech osobniczych, która dziedziczy się w prosty i przewidywalny sposób, ilustrując dobrze przy tym różnice między genotypem a fenotypem.