Czym charakteryzują się choroby autoimmunologiczne?

Ludzki organizm stale jest narażony na szkodliwe działanie wirusów, grzybów, bakterii czy pierwotniaków. Barierą przed czynnikami szkodliwymi jest układ odpornościowy, którego zadaniem jest także ochrona organizmu przed zmutowanymi komórkami rakowymi.

1. Jak działa układ odpornościowy?

Ciało ludzkie wyposażone jest w zespół mechanizmów obronnych zwanych także immunologicznymi. Bariery fizyczne, czyli błony śluzowe, skóra, odporność swoista to między innymi limfocyty B, przeciwciała. Oczywiście to tylko niektóre elementy złożonego systemu ochronnego. Wszystkie mechanizmy działają w powiązaniu ze sobą. Jeśli praca jednego z nich jest zaburzona, układ odpornościowy przestaje działać prawidłowo. Istotnym zjawiskiem w całości tego układu jest tolerancja na własne geny, czyli substancje białkowe charakterystyczne dla danego gatunku i znajdujące się wewnątrz komórek lub na ich powierzchni. Wytwarzanie przeciwciał rozpoczyna się rozpoznaniem obcego antygenu przez niektóre białe ciałka krwi zwane limfocytami T. W 1960 roku została przyznana nagroda Nobla za wyjaśnienie zjawiska tolerancji, a dostali ją Medawar i Burnet.

2. Czym jest autoimmunizacja?

Zobacz film: "Jak zadbać o prawidłowe relacje z dzieckiem?"

U niektórych osób występuje zjawisko autoimmunizacji – chodzi tu o reakcję układu odpornościowego na własne antygeny. Nie przy każdym przypadku autoimmunizacja jest procesem chorobowym, ponieważ są osoby, które posiadają autoreaktywne przeciwciała i limfocyty. Niestety, choroby autoimmunizacyjne są coraz częściej diagnozowane wśród pacjentów. Dane wykazują, że cierpi na nie około 4 proc. całej populacji. Jakie to mogą być choroby?

• Cukrzyca;

• Anemia złośliwa;

• Choroba Graves Basedowa;

• Stwardnienie rozsiane;

• Toczeń rumieniowy układowy;

• Zapalenie tarczycy;

• Bielactwo.

Niestety, przyczyna zaburzeń mechanizmu tolerancji, a tym samym obniżona odporność, nie jest w pełni znana. Lekarze uważają, że czynników przyczyniających się do choroby może być wiele, np. uwarunkowania genetyczne. Według statystyk na choroby autoimmunizacyjne częściej chorują kobiety.

3. Przyczyny chorób autoimmunizacyjnych

• Czynniki zakaźne – jest to zjawisko opierające się na tzw. teorii molekularnej mimikry, która zakłada, że niektóre przeciwciała wytworzone do walki z wirusem czy bakterią mają podobną strukturę, dlatego dochodzi do sytuacji, w której likwidują własne tkanki. Lekarze nazywają taką reakcję krzyżową.

• Źródłem przyczyn tego rodzaju chorób może być również: mikoplazma, zarodziec malarii, wirus EBV.

• Leki, preparaty – jest to przyczyna potwierdzona, ale niestety sam mechanizm działania nie jest dokładnie znany. Leki, które mogą mieć wpływ na rozwój chorób, to np. izoniazyd, diltiazem, penicylamina, metylodopa.

• Czynnik genetyczny – specjaliści uważają, że istnieje powiązanie między niektórymi genami kodującymi antygeny, a częstotliwością schorzeń z autoagresji.

• Na wystąpienie choroby autoimmunizacyjnej wpływ może mieć również wiek chorego. Stwierdza się, że u osób starszych pojawiają się częstsze patologie w pracy układu odpornościowego niż u osób młodych. Choroby autoagresywne w mniejszym procencie diagnozowane są u dzieci.

• Większy procent zachorowalności jest diagnozowany u kobiet, np. na toczeń rumieniowaty, zachorowalność u pań jest 10 razy większa niż u mężczyzn.

• Niedobór odporności może być także przyczyną autoagresji, np. niedobór niektórych białek może zwiększyć ryzyko rozwoju tocznia rumieniowatego.

Jak wygląda leczenie tego typu chorób? Najczęściej lekarze starają się przywrócić tolerancję immunologiczną na własne antygeny. Jest to bardzo trudna kuracja, ponieważ za daną chorobę odpowiada nie jeden antygen, a cała grupa. Dlatego leczenie farmakologiczne polega przede wszystkim na podawaniu leków przeciwzapalnych i likwidujących komórki.