Co zrobić, żeby dziecko nie chorowało?

Każdemu rodzicowi zależy, aby dziecko chorowało jak najmniej. Ważne jest, aby o odporność dziecka dbać od pierwszych dni ich życia. Na prawidłową pracę układu odpornościowego naszego maluszka wpływa wiele czynników. Sprawdź, co zrobić, aby wzmocnić odporność dziecka.

1. Obniżona odporność u dziecka – jakie mogą być przyczyny?

Odporność zaczyna kształtować się już w wieku płodowym – wykształca się wtedy odporność nieswoista. Z biegiem czasu i spotykania na swojej drodze różnych patogenów (czynników chorobotwórczych) wykształca się odporność swoista. Jednak naturalna tarcza obronna, którą jest układ odpornościowy, może jeszcze nie być w pełni ukształtowana nawet u dzieci w wieku przedszkolnym.

Na odporność wpływa wiele czynników – genetyka, zbyt mała ilość wysiłku fizycznego na świeżym powietrzu, nieregularny tryb dnia (w szczególności u starszych dzieci i nastolatków), źle zbilansowana dieta, a nawet stres. Układ odpornościowy powiązany jest ściśle z innymi układami w ciele człowieka, w tym z układem nerwowym, który odpowiada za emocje.

Nie bez znaczenia pozostaje również nieodpowiednie, niedostosowane do pogody ubieranie dziecka oraz ekspozycja na dym tytoniowy. Nawet 40% dzieci w Polsce jest ciągle narażonych na bierne palenie papierosów! Badania wykazują związek między paleniem tytoniu przez rodziców a zaburzeniem czynności płuc i występowaniem astmy u dzieci. Negatywny wpływ ma również stosowanie antybiotykoterapii w leczeniu infekcji o podłożu wirusowym, która w tym przypadku nie wykazuje skuteczności.

2. Przeziębienie u noworodka i niemowlaka. Jak wzmacniać odporność u małych dzieci?

Odporność u małego dziecka należy wzmacniać wielotorowo. Niezmiernie ważne jest karmienie piersią przez pierwsze 4-6 miesięcy życia. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia chorób przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, a przede wszystkim infekcji i zakażeń. Wspiera również rozwój emocjonalny, fizyczny i poznawczy. Mleko matki jest naturalną ochroną i jest odpowiedzią na potrzeby dziecka. Przy rozszerzaniu diety maluszka ważne jest również zadbanie o dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Na rozwinięcie prawidłowej odpowiedzi u dziecka wpływ ma również odpowiednia higiena – sterylizacja/wygotowanie butelek, mycie zabawek wodą z mydłem oraz mycie rąk przed kontaktem z dzieckiem. Powyżej 3 miesiąca życia nie jest konieczne przepłukiwanie butelek gorącą wodą. Istnieją teorie, według których zbyt higieniczny tryb życia może być jedną z przyczyn wzrostu zachorowalności na choroby alergiczne.

Spacery i spędzanie czasu na świeżym powietrzu to również istotne elementy pielęgnacji, wspierania odporności i zmniejszania ryzyka wystąpienia przeziębienia u niemowlaka. Na pierwszy spacer, jeśli pozwalają na to warunki pogodowe, można wyjść już w pierwszym tygodniu. W chłodnych porach roku spacery powinny trwać maksymalnie 15 minut, w lecie i na wiosnę – można spacerować nawet kilka razy dziennie. Należy dostosowywać przy tym ubiór dziecka do pogody, tak aby nie przegrzać ani nie wychłodzić maluszka.

Również pomocne mogą okazać się preparaty na odporność dla dzieci. Już od 4 tygodnia życia dziecka można stosować specjalnie opracowane suplementy diety. Tran z powodzeniem może stać się elementem codziennej diety dzieci. Zawiera nie tylko niezbędną do prawidłowego rozwoju dawkę witaminy D3, ale również kwasy omega-3. Zalecane jest też stosowanie kwasów omega-3 w ciąży oraz u niemowląt i dzieci w okresie neurorozwojowym w celu poprawy funkcji poznawczych. Witamina D3 wspiera wzrost i rozwój kości oraz wspomaga układ odpornościowy.

Przeczytaj więcej o wpływie kwasów omega-3 i witaminy D3 na zdrowie dziecka.

Niezwykle ważne są także szczepienia zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień. Stymulują one naturalne mechanizmy obronne organizmu, dochodzi dzięki nim do wytworzenia skutecznej ochrony bez wywoływania choroby. Są one dokładnie przebadane i zalecane wszystkim dzieciom.

3. Co robić, aby utrzymać prawidłową odporność u starszych dzieci?

Aby uniknąć problemów z odpornością u starszych dzieci, należy dbać o prawidłowe funkcjonowanie ich układu odpornościowego od pierwszych dni życia. Dużą rolę odgrywa dieta. Należy m.in. dbać o różnorodność spożywanych produktów, jeść posiłki bogate w warzywa i owoce, ograniczać spożywanie soli oraz tłuszczów odzwierzęcych.

Należy również dbać o aktywność fizyczną dziecka, aby uchronić je przed nadwagą i otyłością. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca minimum 60 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej lub wysokiej intensywności każdego dnia. Co najmniej 3 razy w tygodniu aktywności powinny być nakierowane na wzmacnianie mięśni i kości. Mogą być to zajęcia grupowe lub bieganie, skakanie czy jazda na rowerze. Takie działania nie tylko wspierają odporność dziecka, ale również zmniejszają ryzyko rozwoju poważnych schorzeń w wieku dorosłym.

Odporność u starszych dzieci można ponadto wspierać poprzez stosowanie różnych suplementów, na przykład tranu, który jest bogatym źródłem kwasów omega-3 i witamin. Substancje te wpływają na prawidłową pracę serca, mózgu i narządu wzroku. Pozytywnie wpłynąć mogą również znane od pokoleń domowe środki na wzmocnienie odporności. Dobrze sprawdzą się wyciągi z jeżówki purpurowej, czosnek i cebula oraz miód o właściwościach antybakteryjnych. Nie zapominajmy o sokach z malin, czarnej porzeczki, aronii i czarnego bzu bogatych w witaminę C o właściwościach antyoksydacyjnych. Starszym dzieciom warto wpoić przy tym odpowiednie nawyki, które wzmacniają odporność i zaowocują w przyszłości. Jest to częste przebywanie na świeżym powietrzu, aktywność fizyczna, odpowiednio zbilansowana dieta bogata w warzywa i owoce oraz dbanie o regularny tryb dnia i odpowiednią ilość snu.

4. Co zrobić, kiedy dziecko często choruje w przedszkolu lub w żłobku?

Układ odpornościowy małego dziecka nie jest do końca wykształtowany, dlatego kiedy przebywa w większej grupie, w przedszkolu lub żłobku, napotyka różne wirusy i bakterie, przed którymi nie jest w stanie skutecznie się bronić – bywa, że często choruje.

Małe dziecko choruje około 8–10 razy do roku. Są to głównie infekcje górnych dróg oddechowych w okresie jesienno-zimowym. Jest to spowodowane nie tylko obniżoną odpornością, ale również inną budową układu oddechowego. Infekcje te najczęściej mają podłoże wirusowe i jeśli nie wymagają antybiotykoterapii a infekcja przebiega łagodnie, nie ma powodów do niepokoju. Wraz z biegiem czasu, w miarę dojrzewania układu odpornościowego, liczba zachorowań stopniowo maleje.

Aby zmniejszyć liczbę przeziębień, należy dbać o zbilansowaną dietę bogatą m.in. w witaminy C i D, dbać o właściwą higienę snu, unikać chorych, chronić dziecko przed zanieczyszczonym powietrzem i dymem tytoniowym, nauczyć je często myć ręce i każdego roku szczepić na grypę.

5. Kiedy pójść z dzieckiem do immunologa?

Kiedy część układu odpornościowego dziecka od urodzenia jest albo nieobecna lub jego działanie jest nieprawidłowe, może dojść do pierwotnego niedoboru odporności. Na zaburzenia pracy układu odpornościowego może wskazywać wiele objawów. Zaobserwowanie ich powinno skłonić nas do wizyty z dzieckiem u lekarza. Są to między innymi:

• brak przyrostu masy ciała i zahamowanie wzrastania;

• występowanie 2 lub więcej razy do roku ciężkich zakażeń, które trwają dłużej niż dwa miesiące lub nie ustępują pomimo wprowadzenia antybiotykoterapii ;

• konieczna w przypadku zakażenia długotrwała dożylna antybiotykoterapia;

• kilkukrotnie występujące głębokie ropnie skórne lub narządowe;

• występująca posocznica, dwa lub więcej razy, zakażenia tkanek miękkich;

• występujące cztery lub więcej razy do roku zakażenia ucha;

• występujące dwa lub więcej razy do roku zapalenia płuc;

• przewlekła grzybica jamy ustnej i skóry;

• występowanie niedoborów odporności w rodzinie.

Na pierwotne niedobory odporności, których przyczyną jest liczba i/lub funkcja przeciwciał lub komórek odpornościowych, wskazywać mogą również m.in. opóźnione ząbkowanie, zmiany w budowie twarzy, zmiany naczyniowe, zapalenia dziąseł i nieprawidłowe gojenie ran.

6. Bibliografia

1. Jak wzmocnić odporność u dzieci?, dr med. Wojciech Feleszko, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/62670,jak-wzmocnic-odpornosc-u-dzieci

2. Ochrona przed dymem tytoniowym, prof. dr hab. med. Andrzej Milanowski https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52427,ochrona-przed-dymem-tytoniowym

3. Kaszel i ból gardła - czy to zapalenie oskrzeli?, dr med. Wojciech Feleszko https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/64707,kaszel-i-bol-gardla-czy-to-zapalenie-oskrzeli

4. Szczepionki i ich działanie, prof. dr hab. med. Jacek Wysocki, https://www.mp.pl/pacjent/szczepienia/sytuacje-szczegolne/52624,szczepionki-i-ich-dzialanie

5. Mleko matki to fenomen natury, dr n. med. Magdalena Nehring-Gugulska, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/karmienie-piersia/84217,mleko-matki-to-fenomen-natury

6. Czy niemowlę 6-miesięczne musi mieć wygotowywane butelki?, dr n. med. Grażyna Durska https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/88627,czy-niemowle-6-miesieczne-musi-miec-wygotowywane-butelki

7. Spacery z małym dzieckiem, Prof. dr hab. Jacek Grygalewicz https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52406,spacery-z-malym-dzieckiem

8. Jak ubierać małe dziecko?, Prof. dr hab. med. Jacek Grygalewicz https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52403,jak-ubierac-male-dziecko

9. https://www.mollers.pl/moj-pierwszy-tran-norweski/?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=PM-Search-Mollers-Brand

10. Żywienie dzieci i młodzieży – podstawowe zasady, dr med. Dorota Szostak-Węgierek https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/73918,zywienie-dzieci-i-mlodziezy-podstawowe-zasady

11. Jaki powinien być poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży szkolnej?, dr hab. Monika Łopuszańska-Dawid, prof. nadzw. https://ncez.pl/aktywnosc-fizyczna/dzieci-i-mlodziez/jaki-powinien-byc-poziom-aktywnosci-fizycznej-dzieci-i-mlodziezy-szkolnej-

12. Kilka prostych sposobów na wzmocnienie odporności, mgr farmacji Patrycja Jakimik, https://www.nowafarmacja.pl/blog/kilka-prostych-sposobow-na-wzmocnienie-odpornosci

13. Co można zrobić, by zmniejszyć liczbę przeziębień u dziecka?, dr med. Ernest Kuchar https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/104728,co-mozna-zrobic-by-zmniejszyc-liczbe-przeziebien-u-dziecka

14. Zaburzenia odporności u dzieci, dr n. med. Grażyna Durska https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/77433,zaburzenia-odpornosci-u-dzieci

15. Jak wspierać odporność dziecka?, Lek. Nicole Sochacki-Wójcicka, https://mamaginekolog.pl/jak-wspierac-odpornosc-dziecka/