Bajki – właściwości tekstu, kryteria oceny
To na rodziców i nauczycieli spada obowiązek dopasowania odpowiednich treści do potrzeb wieku oraz wymagań edukacyjnych dziecka. Na rynku wydawniczym, co chwila pojawiają się nowe tytuły pozycji literackich dla najmłodszych, wznawiane są też edycje książek autorów już nieżyjących. Czytanie bajek dzieciom ma duży wpływ na postrzeganie świata przez malucha. Jak zatem oceniać bajki dla dzieci?
1. Bajki – właściwości tekstu
Tekst bajki należy zinterpretować w płaszczyźnie językowo-stylistycznej oraz w sferze świata przedstawionego. W płaszczyźnie językowo-stylistycznej weryfikuje się, czy język utworu w odpowiednim stopniu różni się od języka potocznego. Wartościowe bajki prowokują do wielorakich skojarzeń, które powinny osadzić się w wiedzy już posiadanej przez dziecko. Kolejne kwestia dotyczy wykorzystywania mowy dziecka i w jakim zaangażowaniu bajka manipuluje stroną dźwiękową słów. Pożądane jest, aby bajki zawierały gry słów, dzięki którym dziecko będzie mogło właściwie percypować najbliższe otoczenie w kontekście wiedzy nabywanej poprzez kontakt z tekstem. Bajki, szczególnie książki obrazkowe zaspokajają potrzeby tworzenia, kompozycja zaś musi zawierać punkt zaczepienia stanowiący osadzenie w konkretnej rzeczywistości.
Bajki realizują również stworzoną przez autora koncepcję świata przedstawionego. Treść utworu powinna wywoływać konflikt poznawczy. Ponadto wartościowe bajki mają określoną perspektywę czasową. To ważne do przeprowadzania takich ćwiczeń, jak przewidywanie, co będzie dalej. W składzie strukturalnym bajki powinny znajdować się, zatem takie elementy, które umożliwiają fantazjowanie, bzdurzenie, czy poznawanie rzeczy absurdalnych. Bajki niosą najczęściej za sobą ukryte znaczenie możliwe do odkrycia przez dziecko. Następna właściwość tekstu bajki dotyczy rozwoju społecznego dziecka.
To też warto wiedzieć
2. Bajki - Kryteria oceny
Bajki mogą być oceniane pod względem różnych kryteriów. Współczesna krytyka literacka porusza takie sfery, jak wartości pedagogiczne. Bajki muszą realizować schemat wychowawczo-dydaktyczny. Świat przedstawiony jest, zatem zgodny z celami kształcącymi i wychowawczymi. Bajki dla dzieci powinny przejawiać wątki artystyczne. Są to właściwości tworzywa i środków charakterystycznych dla sztuki literackiej oraz plastycznej. Współczesne dzieła nawiązują do dokonań artystycznych z dziedziny malarskiej. Coraz częściej twórcy książek dla dzieci korzystają z pop artu, czyli sztuki popularnej po II wojnie światowej. Współczesne bajki dla dzieci w warstwie graficznej zawierają domieszki kubizmu, ekspresjonizmu, a nawet surrealizmu.
W kryteriach oceny książki dostrzegamy również analizy o charakterze psychologicznym. W tej perspektywie poszukuje się odniesienia do poziomu rozwoju odbiorcy, jego potrzeb, możliwości percepcyjnych oraz doświadczeń. W tej sferze dużą rolę odgrywają tak zwane bajki terapeutyczne. W jaki sposób oddziałują bajki terapeutyczne? Otóż bajki terapeutyczne mogą pomóc dzieciom w pokonaniu przeróżnych lęków. Tego typu pozycje powstają między innymi po to, aby oswoić emocje. Może to być złość, zazdrość, a także szereg problemów wynikających z nieśmiałości. Dzięki bajkom terapeutycznym młody człowiek uczy się, w jaki sposób rozpoznać właściwie uczucia i jak radzić sobie z negatywnymi emocjami.