39 tydzień ciąży - rozwój dziecka, dolegliwości, przebieg porodu

W trzydziestym dziewiątym tygodniu płód jest w pełni dojrzały i gotowy do przyjścia na świat. Posiada on już rozmiary właściwe noworodkom. Poród fizjologiczny rozpoczyna się spontanicznie zwykle w trzydziestym dziewiątym lub czterdziestym tygodniu ciąży. Będzie on manifestował się regularną czynnością skurczową macicy, która swoją bolesnością wyraźnie odróżni się od dotychczas doświadczanych skurczów Braxtona-Hicksa.

Akt porodu składa się z trzech okresów. Pierwszy to ten, w którym pod wpływem skurczów macicy i naporu główki skraca się i rozwiera szyjka macicy. Ten etap może trwać od kilku do kilkunastu godzin, szczególnie u kobiet, które rodzą po raz pierwszy.

1. 39 tydzień ciąży - rozwój dziecka

W trzydziestym dziewiątym tygodniu dziecko jest już w pełni rozwinięte i gotowe do przyjścia na świat. Zdecydowana większość dzieci przybrała już pozycję główkową i spokojnie oczekuje rozpoczęcia akcji porodowej w pozycji embrionalnej.

Zobacz film: "Ciąża w 90 sekund"

W tym okresie ilość wód płodowych ulega dalszemu zmniejszeniu, a dalszy wzrost dziecka sprawia, że ma ono coraz mniej miejsca do poruszania się wewnątrz macicy. W efekcie jego akrobacje nie są już tak spektakularne jak kiedyś.

Tabela. Szacowane, średnie wymiary płodu w 39 tygodniu ciąży. Wyjaśnienie skrótów zastosowanych w tabeli znajdziesz w artykule Biometryczne wymiary płodu.

Wymiar (mm)	Średnia	5 centyl	95 centyl
CHL	500	463	537
BPD	95	82	108
OFD	119	109	129
HC	340	319	361
AC	332	299	365
FL	72	67	78
Masa (g)	3440	2683	4197

2. 39 tydzień ciąży - dolegliwości

Twój stan w porównaniu z poprzednimi dwoma tygodniami nie powinien się istotnie zmienić. Możesz odczuwać kumulację zmęczenia spowodowanego stresem, niewyspaniem oraz noszeniem ciężkiego brzucha. Brzuch powinien wyraźnie „opaść”, co spowoduje jeszcze silniejszy ucisk pęcherza i częstsze wizyty w toalecie, ale z drugiej strony nieco łatwiejsze oddychanie, a czasem nawet ulgę w zgadze i pieczeniu w przełyku.

Opadająca główka dziecka będzie coraz mocniej uciskać kość łonową, co może utrudniać poruszanie się czy nawet stanie i siedzenie. Jedyną znośną pozycją może być leżenie. Innymi objawami poprzedzającymi poród mogą być biegunka, nudności czy wymioty – organizm chce się oczyścić przed aktem porodu. Możesz też zaobserwować zwiększone ilości wydzieliny z dróg rodnych, zabarwione na czerwono – oznacza to, że właśnie odszedł czop śluzowy, a szyjka macicy skraca się lub nawet zaczyna rozwierać.

Twój czas upływa obecnie pod znakiem wyczekiwania pierwszych oznak porodu. Akcja porodowa rozpocznie się serią silnych, regularnych i bolesnych skurczy. W przeciwieństwie do skurczów Braxtona-Hicksa, skurcze porodowe nie ustają przy zmianie pozycji czy po wzięciu ciepłego prysznica. Często najpierw pojawiają się bardzo silne skurcze Braxtona-Hicksa, które płynnie przechodzą we właściwe skurcze porodowe.

Niektóre kobiety denerwują się, że nie będą w stanie rozpoznać rozpoczynającego się porodu. Nie ma tu jednak powodów do niepokoju - w momencie rozpoczęcia właściwej akcji porodowej nie będziesz mieć raczej problemów ze stwierdzeniem tego faktu.

3. 39 tydzień ciąży - przebieg porodu

W trzydziestym dziewiątym tygodniu będziesz już niecierpliwie oczekiwać początku porodu. Za rozpoczęcie akcji porodowej uznaje się wystąpienie regularnej czynności skurczowej macicy, czyli co najmniej jednego skurczu na dziesięć minut, trwającej przynajmniej pół godziny.

Oczekując porodu, należy też obserwować, czy nie odpływa płyn owodniowy. Jeśli zacznie on odpływać przed rozpoczęciem się czynności skurczowej, określa się to jako przedwczesne odpływanie płynu owodniowego.

Zarówno regularna czynność skurczowa macicy, jak i odpływanie płynu owodniowego wymaga zgłoszenia się do szpitala. Ten etap porodu nazywamy jego pierwszym etapem. Może on trwać od kilku do kilkunastu godzin, a czasem nawet dłużej.

Gdy szyjka jest już skrócona i w pełni rozwarta, tzn. jej rozwarcie osiągnęło 10 cm, zaczyna się drugi okres porodu, który powinien trwać do dwóch godzin. W czasie tego etapu płód układa się bokiem, a główka mocno przygina się do klatki piersiowej. W czasie przechodzenia przez kanał rodny główka odwraca się twarzyczką do kręgosłupa mamy.

Gdy główka pojawi się na zewnątrz, tył główki opiera się o spojenie łonowe i odgina – w ten sposób rodzi się twarz maleństwa. Gdy główka już się urodzi, płód odwraca się twarzą w kierunku jednego z ud mamy i zaczynają rodzić się barki. Po porodzie barków w kilka sekund rodzi się całe ciało dziecka.

Lekarz neonatolog zaraz po porodzie oceni ogólny stan zdrowia dziecka, używając tzw. skali Apgar. Jest to szybki sposób oceny kondycji dziecka, tego, jak zniosło ostatnie tygodnie ciąży i sam poród. Ocenie podlegają: kolor skóry, zachowanie dziecka, płacz, tętno oraz zdolność do samodzielnego oddychania. Zwykle dzieci otrzymują ocenę w granicach 8-10 punktów, co wskazuje na dobrą kondycję dziecka. Ocena poniżej ośmiu punktów wskazuje na potrzebę natychmiastowej pomocy lekarskiej i stan zagrażający zdrowiu i życiu noworodka.

Pamiętaj, że skala ta stworzona jest, by pomóc lekarzom w szybki sposób ocenić konieczność pomocy dziecku i nie determinuje ona późniejszego jego rozwoju czy problemów zdrowotnych. Niska wartość w skali Apgar nie oznacza też, że ktoś z personelu medycznego popełnił błąd. Zwykle niższe wartości mają dzieci urodzone przedwcześnie, pochodzące z ciąż, w których występowały komplikacje, obarczone wadami genetycznymi czy te, które przyszły na świat przez cięcie cesarskie.

Tabela. Skala Apgar.

Kategoria	Punktacja
Tętno	powyżej 100 uderzeń na minutę (2 pkt) poniżej 100 uderzeń na minutę (1 pkt) brak tętna (0 pkt)
Dojrzałość płuc	regularny oddech (2 pkt) nieregularny oddech (1 pkt) brak oddechu (0 pkt)
Napięcie mięśni	dziecko aktywne (2 pkt) dziecko średnio aktywne (1 pkt) brak aktywności (0 pkt)
Kolor skóry	cała skóra różowa (2 pkt) niebieskie przebarwienia fragmentów skóry (1 pkt) całkowicie niebieska skóra (0 pkt)
Płacz	głośny płacz (2 pkt) cichy płacz (1 pkt) brak głosu (0 pkt)

Jeśli lekarze nie mają zastrzeżeń do zdrowia dziecka, mama może po raz pierwszy zobaczyć i przytulić swojego potomka. Po porodzie dziecka zaczyna się trzeci okres porodu, czyli poród łożyska. Ten etap powinien zakończyć się w ciągu pół godziny. Po narodzinach łożyska zaczyna się okres połogu. Mama przez dwie godziny po porodzie pozostaje w sali porodowej i jest nadal ściśle monitorowana. Po tym czasie może przejść na salą poporodową, gdzie roztacza troskliwą opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem.