Zakażenie wewnątrzmaciczne - przyczyny, objawy, profilaktyka

Zakażenie wewnątrzmaciczne w ciąży może spowodować bardzo poważne powikłania, łącznie z obumarciem płodu i poronieniem, poważnymi wadami rozwojowymi czy osłabieniem odporności. Ta dolegliwość ciążowa odpowiada także za połowę przedwczesnych porodów, które mogą prowadzić do śmierci noworodka. Co oznacza wysokie CRP w ciąży? Infekcja w ciąży - konsekwencje? Jakie są objawy obumarcia płodu?

1. Co to jest zakażenie wewnątrzmaciczne?

Zakażenie wewnątrzmaciczne, znane również jako infekcja macicy, to stan, w którym bakterie lub inne mikroorganizmy dostają się do macicy i wpływają na rozwijający się płód. To poważne schorzenie, które może mieć groźne konsekwencje zarówno dla matki, jak i dziecka.

Zakażenie wewnątrzmaciczne to jedno z najczęstszych powikłań w przebiegu ciąży i przyczyn porodu przedwczesnego. Odpowiada za ok. 50 proc. samoistnych porodów przedwczesnych.

2. Jakie są przyczyny zakażenia wewnątrzmacicznego?

Zobacz film: "Jak przygotować się do porodu?"

Istnieje wiele różnych czynników, które mogą prowadzić do zakażenia wewnątrzmacicznego. Najczęstszą przyczyną jest infekcja bakteryjna, powstała na skutek:

• niewłaściwej higieny pochwy;
• przerwania błony śluzowej szyjki macicy w trakcie porodu;
• cesarskiego cięcia;
• pęknięcie worka owodniowego przed rozpoczęciem porodu.

Na zakażenie wewnątrzmaciczne może mieć wpływ także:

• toksoplazmoza w ciąży;
• różyczka w ciąży;
• ospa w ciąży;
• opryszczka w ciąży;
• cytomegalia w ciąży;
• infekcje pochwy w ciąży (poród z infekcją pochwy).

3. Jakie są objawy zakażenia wewnątrzmacicznego?

Zakażenie wewnątrzmaciczne - objawy ogólne:

• gorączka;
• ból brzucha;
• przedwczesne pękniecie błon płodowych;
• nieprawidłowe tętno płodu (objawy tachykardii);
• osłabienie i nudności;
• upławy o nieprzyjemnym zapachu.

W zależności od choroby, która wywołała ten stan, możemy zaobserwować następujące objawy:

• w przypadku różyczki - powiększenie węzłów chłonnych; po 24 godzinach pojawienie sie różowej, plamistej wysypki, która w pierwszej kolejności występuje na twarzy, po czym obejmuje całe ciało ciężarnej;
• w przypadku cytomegalii - zmęczenie, kaszel, ból gardła, również powiększenie węzłów chłonnych;
• w przypadku opryszczki - małe pęcherzyki, występujące na wargach lub narządach płciowych, szybko przekształcające się w rany, a następnie strupki; objawom tym towarzyszy gorączka, bóle mięśni oraz głowy;
• w przypadku toksoplazmozy objawy przypominają zwykłą infekcję - występują bóle głowy, mięśni i stawów, węzły chłonne są powiększone.

4. Źródła infekcji prowadzące do zakażenia wewnątrzmacicznego

Zakażenie wewnątrzmaciczne może mieć różne źródła, ale najczęściej pochodzi od bakterii znajdujących się w pochwie lub szyjce macicy. Bakterie te mogą przedostać się do macicy przez różne mechanizmy - drobnoustroje wnikają do organizmu następującymi drogami:

• poprzez krew i łożysko - są to zakażenia ogólnoustrojowe (odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie ozębnej, zapalenie płuc czy zapalenie otrzewnej, (asymptomatyczna bakteriuria ciężarnych) lub ogniska zakażeniowe objawowe, lub bezobjawowe;
• przez kanał szyjki macicy;
• poprzez ognisko zakażeń w jamie brzusznej.

5. Jak diagnozuje się zakażenie wewnątrzmaciczne?

W rozpoznaniu zakażenia wewnątrzmacicznego mogą pomóc:

• wywiad położniczy;
• objawy kliniczne;
• wyniki badań laboratoryjnych (w tym podwyższone CRP w ciąży);
• badania bakteriologiczne płynów ustrojowych;
• rutynowe wymazy z miejsc objętych zakażeniem.

Niestety, czasem ryzyko wystąpienia zakażenia wewnątrzmacicznego jest diagnozowane zbyt późno i zachodzi konieczność podjęcia radykalnych kroków.

W przypadku łagodnego zakażenia pacjentce podaje się leki, jednakże w skrajnych przypadkach następuje sztuczne wywołanie porodu, by zakażone wody płodowe nie doprowadziły do sepsy (posocznicy) i nie wywołały śmierci ciężarnej.

Jeśli zakażenie wewnątrzmaciczne nastąpiło we wczesnym okresie rozwojowym, to niemożliwe staje się uratowanie noworodka. Jeśli natomiast przedwczesny poród pozwolił na wykształcenie ważnych dla dziecka narządów, istnieje szansa, że dziecko przeżyje w inkubatorze.

Określenie, od którego tygodnia ciąży możliwe jest uratowanie życia dziecka to trudne zadanie, ponieważ zależy ono też od stanu, w jakim urodził się noworodek.

Zakażenie wewnątrzmaciczne należy odróżnić od posocznicy noworodków, która pojawia się w ciągu 30 dni od urodzenia. Przyczyną tej choroby jest bakteryjne zakażenie krwi wywołane przez paciorkowce, gronkowce, pałeczki okrężnicy.

6. Jakie są skutki zakażenia wewnątrzmacicznego dla matki i płodu?

Zakażenie wewnątrzmaciczne może mieć poważne skutki zarówno dla matki, jak i płodu. Może prowadzić do przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, a nawet zagrażać życiu matki i dziecka. Infekcja wewnątrzmaciczna w ciąży może również wpłynąć na rozwój dziecka i prowadzić do powikłań neurologicznych.

Oddziaływanie bakterii i drobnoustrojów, które znalazły się w organizmie płodu, zależy od rodzaju i drogi zakażenia oraz wieku płodu. We wczesnym okresie rozwoju, kiedy następuje rozwój organów, infekcje bakteryjne w ciąży mogą prowadzić do uszkodzeń strukturalnych płodu, obumarcia płodu i poronień.

Obumarcie płodu - objawy:

• brak odczuwania ruchów przez ciężarną;
• brak wzrostu macicy;
• zmniejszenie się masy ciała;
• zmniejszenie obwodu brzucha;
• stwierdzenie braku akcji serca w czasie osłuchiwania lub badania KTG.

W okresie, gdy narządy zostały już wykształcone, może dojść do poważnych wad rozwojowych, które mogą spowodować opóźnienia psychorozwojowe, zaburzenia metaboliczne, osłabienie odporności, skłonność do infekcji, uszkodzenia słuchu, głuchotę, powstawanie nowotworów.

Zakażenie jaja płodowego powoduje często tzw. waginoza bakteryjna (bacterial vaginosis, BV), która dotyczy 10-64 proc. kobiet w wieku rozrodczym i ok. 5-40 proc. ciężarnych. Przedwczesny poród może być wywołany także przez Chlamydia trachomatis, choć powikłania okołoporodowe związane z tą bakterią nie są dokładnie potwierdzone.

Cytomegalia u noworodka (cytomegalia wrodzona u noworodka), która jest wynikiem zakażenia wrodzonego, zwykle przebiega bezobjawowo. Niezbędne są jednak regularne kontrole lekarskie z uwagi na duże ryzyko wystąpienia późniejszego niedosłuchu, nawet jeśli są to pozornie zdrowe dzieci po cytomegalii.

Cytomegalia u noworodka - objawy:

• wodogłowie;
• głuchota;
• uszkodzenie narządu wzroku;
• opóźnienie umysłowe;
• żółtaczka;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• powiększona śledziona;
• zapalenie mózgu;
• małogłowie;
• zapalenie wątroby.

Ciężka postać cytomegalii wrodzonej może prowadzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej i w konsekwencji do śmierci dziecka.

Toksoplazmoza w ciaży - skutki dla dziecka? Jeśli kobieta przechodzi w ciąży toksoplazmozę po raz pierwszy, choroba ta może doprowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych dziecka, a nawet do poronienia. Toksoplazmoza u niemowlaka może być przyczyną wodogłowia, małogłowia, wad wzroku i słuchu, oraz niskiej wagi urodzeniowej.

Opryszczka u matki a noworodek? Opryszczka narządów płciowych ciężarnej jest niebezpieczna dla rodzącego się dziecka - w czasie przechodzenia przez kanał rodny dziecko ma kontakt z wydzieliną i może w ten sposób zarazić się wirusem HSV, który u tak małego dziecka atakuje skórę, płuca, układ nerwowy oraz oczy, a w niektórych przypadkach może nawet doprowadzić do śmierci dziecka.

Ospa wietrzna u ciężarnej występująca między 13. a 20. tygodniem ciąży może powodować ospę wrodzoną u płodu, która objawia się:

• niską wagą urodzeniową;
• zaburzeniami neurologicznymi;
• zmianami bliznowatymi w obrębie dermatonów;
• wadami oczu;
• ograniczeniem rozwoju umysłowego;
• zaburzeniami czynności jelit i zwieracza pęcherza moczowego.

Śmiertelność dzieci w ciągu kilku pierwszych miesięcy życia z powodu ospy wrodzonej wynosi około 30 proc. Dzieci te narażone są również na wystąpienie półpaśca w pierwszych latach życia.

7. Jakie są opcje leczenia zakażenia wewnątrzmacicznego?

Leczenie zakażenia wewnątrzmacicznego zależy od jego nasilenia i stanu matki i dziecka. Zazwyczaj obejmuje ono podawanie antybiotyków, które mają na celu zwalczenie infekcji. Jeśli infekcja jest bardzo poważna, konieczne może być hospitalizowanie matki.

8. Jakie są potencjalne powikłania związane z niewyleczonym zakażeniem wewnątrzmacicznym?

Niewyleczone zakażenie wewnątrzmaciczne może prowadzić do wielu powikłań, takich jak sepsa, która może być śmiertelna. Może również spowodować uszkodzenie narządów wewnętrznych, niewłaściwy rozwój płodu i inne poważne problemy zdrowotne.

9. Profilaktyka zakażenie wewnątrzmacicznego

Aby uniknąć zakażenia wewnątrzmacicznego, ważne jest przestrzeganie odpowiednich procedur higienicznych podczas ciąży, a także regularne wizyty kontrolne u lekarza. Jeśli istnieją czynniki ryzyka, takie jak wcześniejsza historia infekcji wewnątrzmacicznych, lekarz może zalecić dodatkowe środki ostrożności.

10. Czy zakażenie wewnątrzmaciczne może wpływać na przebieg ciąży?

Zakażenie wewnątrzmaciczne może znacząco wpłynąć na przebieg ciąży. Może zwiększyć ryzyko przedwczesnego porodu i innych powikłań, które mogą zagrażać zarówno matce, jak i dziecku. Dlatego ważne jest monitorowanie stanu zdrowia podczas ciąży i natychmiastowe reagowanie na wszelkie objawy infekcji.

11. Jakie są perspektywy dla matki i płodu po leczeniu zakażenia wewnątrzmacicznego?

Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie zakażenia wewnątrzmacicznego mogą poprawić perspektywy zarówno dla matki, jak i płodu. Jednakże nawet po leczeniu, mogą pozostać pewne trwałe skutki, szczególnie jeśli infekcja była poważna.

12. Czy zakażenie wewnątrzmaciczne jest stanem groźnym dla życia?

Zakażenie wewnątrzmaciczne może być stanem groźnym dla życia zarówno matki, jak i dziecka, zwłaszcza jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone. Dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem przy jakichkolwiek podejrzeniach infekcji wewnątrzmacicznej i przestrzegać środków ostrożności podczas ciąży, aby uniknąć ryzyka zakażenia.