Toksyczni rodzice – jak ich rozpoznać i sobie radzić?

Toksyczni rodzice to osoby, które mogą mieć negatywny wpływ na życie dzieci, tak małoletnich, jak i dorosłych. Czasem zauważenie toksycznych cech u opiekunów bywa trudne. Podobnie, jak podejmowanie przez wychowanków prób, by uwolnić się od tego ciężaru. Jakie są cechy charakterystyczne toksycznych rodziców? Jak sobie radzić z obciążającym bagażem wyniesionym z domu rodzinnego?

1. Toksyczni rodzice – cechy, postawy i zachowania

Toksyczni rodzice to termin często używany do opisania rodziców, którzy poprzez swoje zachowania, postawy lub sposób wychowania wywierają negatywny wpływ na swoje dzieci.

Jakie są cechy charakterystyczne toksycznych rodziców? Jakie zachowania ich cechują? To przede wszystkim:

Zobacz film: "Jakie błędy wychowawcze najczęściej popełniają rodzice?"

• nadmierna krytyka wobec dzieci, niedocenianie sukcesów, niedawanie poczucia wartości, nieokazywanie szacunku dla osiągnięć,
• brak granic osobistych, przy czym naruszane są granice fizyczne, emocjonalne lub psychiczne,
• nadmierna kontrola każdego aspektu życia dziecka, co uniemożliwia rozwój niezależności i samooceny,
• brak wsparcia emocjonalnego, co przyjmuje postać ignorowania potrzeb dziecka, niewyrażania miłości i zainteresowania, niewspierania w trudnych sytuacjach, nieokazywania zrozumienia czy bagatelizowania uczucia dziecka,
• manipulacja emocjonalna, na przykład wzbudzanie poczucia winy,
• dysfunkcyjne wzorce rodzicielskie prowadzące do zaniedbań na różnych płaszczyznach, tak psychicznych, jak i fizycznych,
• brak empatii: toksyczni rodzice nie potrafią identyfikować się z uczuciami dzieci, nie potrafią ich zrozumieć,
• przemoc i inne toksyczne zachowania, które często są konsekwencją przeżytej traumy i trudnych doświadczeń,
• brak odpowiedzialności. Toksyczni rodzice często są osobami niedojrzałymi emocjonalnie, które nie potrafią poradzić sobie ze swoimi emocjami, nie umieją wziąć odpowiedzialności za własne błędy i zachowania. To dlatego często zrzucają winę na dzieci.

Toksyczni rodzice – konsekwencje wychowania w toksycznym domu

Jakie mogą być skutki wychowywania przez toksycznych rodziców? Wychowywanie się w dysfunkcyjnej rodzinie może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego dziecka.

2. Jak rozpoznać toksycznego rodzica?

Jak rozpoznać toksycznego rodzica? Okazuje się, że może to być trudne, zarówno dla dziecka (jest z nimi związane emocjonalnie; to dlatego tak dużą popularnością cieszą się takie narzędzia jak np. toksyczni rodzice – test) jak i innych osób postronnych (toksyczni rodzice często z pozoru są idealni). Toksyczni rodzice to nie tylko osoby żyjące w patologicznych rodzinach, w których problemem jest na przykład alkoholizm i przemoc fizyczna.

Pewną wskazówką może być zdrowie psychiczne dzieci, które wyraża się poprzez zachowania i postawy. Co może sugerować, że młody człowiek wychowuje się bądź wychowywał w niesprzyjających okolicznościach toksycznej rodziny?

To przede wszystkim niska samoocena, lęki, depresja, trudności w relacjach interpersonalnych, napięcie i stres, a i niepewność w obecności rodziców.

3. Toksyczni rodzice – jak sobie radzić?

Jak radzić sobie z toksycznymi rodzicami i jak szukać pomocy? Najważniejsze jest uświadomienie sobie problemu. Radzenie wymaga zrozumienia własnych granic, dbałości o własne zdrowie psychiczne i emocjonalne.

Co radzą specjaliści?

• Szukaj wsparcia u osób bliskich lub z grup wsparcia. Dziel się doświadczeniami i emocjami.
• Zrozum swoje uczucia i emocje, także zasady interakcji z toksycznymi rodzicami. Akceptuj je, ale nie pozwalaj na kontrolowanie życia. Zrozum, że możesz kontrolować wyłącznie własne zachowania i reakcje.
• Określ granice z toksycznymi rodzicami i bądź konsekwentny w ich egzekwowaniu. Gdy toksyczni rodzice dorosłych dzieci nie odpuszczają, konieczne jest zdystansowanie się.
• Ucz się technik radzenia sobie ze stresem. Wykorzystuj techniki relaksacyjne i oddechowe.
• Skup się na własnych celach i pasjach, zaangażuj się w samorozwój.
• Dbaj o zdrowie psychiczne. Sięgaj po takie narzędzia jak uważność, medytacja, joga, czy terapia.
• Dbaj o swoje fizyczne potrzeby, takie jak odpowiednia dieta, sen i aktywność fizyczna.

Pamiętaj, że radzenie sobie z toksycznymi rodzicami może być procesem długotrwałym i wymagającym.

By nauczyć się, jak sobie radzić z negatywnymi skutkami i budować zdrowsze relacje i mieć lepsze życie, można również czytać poradniki zaufanych specjalistów (pomóc może np. książka „Toksyczni rodzice. Jak się uwolnić od bolesnej spuścizny i rozpocząć nowe życie” Susan Forward Susan oraz Craiga Bucka), uczęszczać na warsztaty i postawić na inne formy samorozwoju.

Dobrym pomysłem jest także szukanie pomocy terapeuty (terapia indywidualna lub terapia rodzinna).