Zaśniad groniasty
Zaśniad groniasty to niezłośliwa postać ciążowej choroby trofoblastycznej. W Europie występuje dosyć często, ponieważ w częstości 1:1000. Wynika z zapłodnienia nieprawidłowej komórki jajowej lub zapłodnienia przez 2 plemniki. Wyróżniamy zaśniad groniasty całkowity i częściowy. Niekiedy może przejść w złośliwy nowotwór nabłonka kosmówki – kosmówczaka, dlatego też zawsze kobieta, u której wykryto zaśniad badana jest pod kątem kosmówczaka.
1. Przyczyny zaśniadu groniastego
Wyróżniamy dwa rodzaje zaśniadu groniastego – całkowity i częściowy. Różnią się one zarówno przyczyną pojawienia, jak i objawami.
Zaśniad groniasty całkowity pojawia się w wyniku zapłodnienia komórki jajowej, która pozbawiona jest materiału genetycznego (tzw. pusta komórka jajowa), przez 1 lub 2 plemniki. Kariotyp, czyli zestaw chromosomów komórki somatycznych organizmu, wynosi 46, XX lub 46, XY, gdy materiał genetyczny pochodzący od ojca ulega duplikacji po zapłodnieniu komórki jajowej. Niekiedy spotykany był także kariotyp 23, X.
Zaśniad groniasty częściowy powstaje w wyniku równoczesnego zapłodnienia zdrowej komórki jajowej przez 2 plemniki. Jest to tzw. dispermia. Oznaczany kariotyp komórek jest triploidalny, tzn. 69,XXY, 69,XXX albo 69,XYY.
2. Objawy zaśniadu groniastego
W postaci zaśniadu groniastego całkowitego dochodzi do nieprawidłowego rozwoju łożyska. W macicy znajduje się trofoblast w postaci pęcherzyków, z obrzękiem podścieliska. Obecne są także torbiele tekaluteinowe dużych rozmiarów, pojawiające się na skutek hipersekrecji gonadotropiny kosmówkowej (hCG). Objawy obejmują symptomy poronienia zagrażającego lub niezupełnego. Pojawia się krwawienie z dróg rodnych w 4-5 miesiącu ciąży, silne wymioty. Może wystąpić także zatrucie ciążowe (gestoza).
Zaśniad groniasty częściowy przebiega jak poronienie niedokonane. Pojawia się ciągła brązowa wydzielina z dróg rodnych. Niekiedy może dojść do urodzenia dziecka, ale pojawiają się u noworodka liczne wady rozwojowe. Taki noworodek umiera najczęściej w okresie okołoporodowym.
Istnieje jeszcze postać inwazyjna zaśniadu groniastego, która charakteryzuje się miejscowym naciekaniem mięśni macicy oraz uszkodzeniem naczyń. Często występują także ogniska krwotoczne.
3. Diagnostyka i leczenie zaśniadu groniastego
W celu rozpoznania zaśniadu groniastego wykonuje się badanie USG. W USG w przypadku całkowitego zaśniadu pojawia się tzw. obraz „zamieci śnieżnej”. Może on jednak nie być wykryty w I trymestrze ciąży. W diagnozowaniu zaśniadu groniastego całkowitego nigdy nie są wykrywane błony płodowe pozałożyskowe i płód. W badaniu makroskopowym macicy widoczne są także tkanki trofoblastu w postaci pęcherzyków, wyglądające jak „kiść winogrona”, a także wykrywana jest obecność torbieli.
W zaśniadzie groniastym częściowym macica zawiera także tkanki trofoblastu z obrzękiem podścieliska, ale w porównaniu do postaci całkowitej wśród nich wykrywany jest nieżywy płód. W badaniu USG widoczny jest częściowo rozwinięty płód, ale także pola „zamieci śnieżnej”.
Wykonywane jest także badanie biochemiczne krwi na poziom hCG (gonadotropina kosmówkowa). W postaci całkowitej choroby poziom hCG jest wysoki.
Leczenie zaśniadu polega na jego usunięciu, poprzez wyłyżeczkowanie jamy macicy i kanału szyjki macicy. Skuteczność takiego leczenia to 80% w przypadku zaśniadu całkowitego i 95% - zaśniadu częściowego. Usunięte tkanki podlegają badaniu histopatologicznemu. Jest to badanie obowiązkowe, ponieważ ok 2-4% przypadków zaśniadu ulega przekształceniu w kosmówczaka – złośliwego raka kosmówki. Gdy rozpoznany jest ten nowotwór wdraża się leczenie chemioterapeutyczne.
Jeżeli kobieta nie planuje więcej dzieci zalecana jest histeroktomia – zabieg usunięcia całkowitego macicy.