Dziecko boi się ciemności

Lęk przed ciemnością to jeden z najpopularniejszych lęków dziecięcych, który pojawia się w okolicach trzeciego lub czwartego roku życia. Wyobraźnia malucha podpowiada mu różne dziwne wizje, że pod łóżkiem czai się potwór, za firanką ukrył się duch, a w kratce wentylacyjnej siedzi straszliwy smok. Dodatkowo lęk przed ciemnością podsyca szelest liści za oknem, cienie na ścianach, wycie wiatru. Dziecko może nie chcieć zasypiać same w łóżku, mimo iż do tej pory nie było z tym problemu. Jak sobie radzić, gdy dziecko boi się ciemności?

1. Przyczyny lęku przed ciemnością

Lęk przed ciemnością ma charakter rozwojowy. Pojawia się u większości trzylatków. To lęk naturalny, który w miarę rozwoju szkraba powinien sam ustąpić miejsca odwadze. Maluch zaczyna bać się przebywania w ciemnych pokojach, nie pozwala zgasić światła w nocy i domaga się, by ktoś był z nim, zanim zaśnie, a kiedy zbudzi się w nocy, histerycznie płacze i woła pomocy rodziców. Niektóre maluchy ze względu nalęk przed ciemnością unikają spania. Noc kojarzy się im z czymś strasznym, tajemniczym, nad czym nie mają kontroli. Strach przed ciemnością pojawia się samoistnie, ale czasami może zostać wzmocniony przez bajki pełne agresji i przemocy, które maluch ogląda w telewizji.

Niektórzy rodzice są bardzo zdziwieni, kiedy ich dwuletnie dziecko do tej pory nie bało się niczego, wchodziło bez obaw do ciemnych pomieszczeń, a rok później za nic w świecie nie chce zasnąć samodzielnie w łóżeczku, domagając się, by lampka paliła się całą noc. Nie warto wówczas zawstydzać dziecka, mówiąc: „Taki duży chłopiec, a się boi?”. Dajemy sygnał, że nie rozumiemy obaw dziecka i ich nie akceptujemy, co może tylko pogłębić strach przed ciemnością u malucha. Odwoływanie się do logiki i tłumaczenie, że nie ma się czego bać też raczej nie zdadzą egzaminu. Lęk bowiem jest poza sferą rozumu, lęk dotyczy sfery emocjonalnej dziecka. Lęku przed ciemnością nie da się racjonalne wytłumaczyć. Po prostu pojawia się na jakimś etapie rozwoju malucha.

2. Jak radzić sobie z dziecięcym lękiem przed ciemnością?

Zobacz film: "W jaki sposób zmienia się zachowanie dziecka od drugiego roku życia?"

Nie ma uniwersalnej metody radzenia sobie z dziecięcymi lękami, gdyż każde dziecko jest inne. Nie warto jednak na siłę zmuszać malucha do przebywania w ciemnych pokojach, a już na pewno nie wolno zamykać dziecka w takim ciemnym pomieszczeniu. Potęgujemy wówczas strach w dziecku, które przeżywa swoistą traumę. Owszem, dziecko po jakimś czasie, z poczuciem niezrozumienia ze strony rodziców, może przestać płakać czy mówić o swoim lęku, ale na pewno nie przestanie się bać ciemności. Co więcej, nieumiejętność poradzenia sobie z lękiem i brak wsparcia od rodziców może skutkować rozwinięciem się w dorosłym życiu nyktofobii – fobii przed ciemnością. O czym pamiętać, kiedy nasza pociecha zaczyna przejawiać lęk przed ciemnością?

• Nie wyśmiewaj się z lęków i obaw malucha. Pamiętaj, że lęk przed ciemnością u dzieci ma charakter rozwojowy i stopniowo powinien mijać.
• Zaakceptuj lęk dziecka. Daj mu odczuć, że go rozumiesz i zapewniaj, że to naturalne, że każdy się czasem czegoś boi i nie ma w tym nic złego.
• Wspieraj malucha. Mów: „Ciemności mogą wydawać się straszne, ale w rzeczywistości wcale takie straszne nie są”. Przytulaj dziecko, głaszcz, uspokajaj. Niech maluch wie, że może liczyć na twoją pomoc i wsparcie.
• Nie podsycaj wybujałej wyobraźni dziecka straszliwymi bajkami i opowieściami o potworach, które dziecko może zacząć wizualizować sobie w nocy.
• Oszczędzaj dziecku stresów w ciągu dnia, które mogą nasilać nocne lęki. Kłótnia rodziców, zmiana niani czy narodziny rodzeństwa to rewolucje w życiu malucha, z którymi czasem trudno poradzić sobie brzdącowi.
• Pomóż dziecku kojarzyć ciemność z czymś przyjemnym. Możesz, np. rozmawiać z maluchem o planach wakacyjnych, opowiedzieć mu radosną bajeczkę na dobranoc albo poszukać przy świetle latarek ulubionych zabawek szkraba.
• Kiedy brakuje ci pomysłów na radzenie sobie z lękami dziecka, skorzystaj z bajek terapeutycznych, które możesz czytać dziecku do poduszki.
• Oswajaj półmrok. By dziecko mniej się bało i stopniowo zaczęło przyzwyczajać się do mroku, zostaw włączoną w pokoju malucha lampkę nocną albo zapalone światło w korytarzu.
• Kiedy dziecko nie chce zasnąć z obawy przed wyimaginowanymi duchami, możecie przed snem pobawić się razem w detektywów, którzy szukają w pokoju dziecka (pod łóżkiem, za firanką, za szafą itp.) różnych strachów i potworów i wypędzają je daleko stąd.
• Możecie wspólnie wyznaczyć ulubioną zabawkę dziecka na misia-wartownika, który podczas nocy będzie pilnował malucha i czuwał nad jego bezpiecznym snem. Możesz przy tym opowiedzieć bajeczkę dziecku, w której wysławisz wyczyny dzielnego misia i opiekuna małych dzieci.
• Możesz też przykleić na suficie w pokoiku dziecka fluorescencyjne gwiazdki, które świecą w ciemności. Odrobina światła może nieco złagodzić lęk dziecka i odwrócić jego uwagę od źródła niepokojów.

To tylko niektóre propozycje radzenia sobie z dziecięcym lękiem przed ciemnością. Można jeszcze, np. usypiać malucha z zapaloną latarką pod poduszką. Najważniejsze jednak to nie lekceważyć strachów dziecka i nie karać go za „brak odwagi”. Niech sen nie kojarzy się maluchowi z karą i katorgą, ale dzięki wsparciu i zrozumieniu rodziców stanie się możliwością odpoczynku i regeneracji sił, by móc hasać i cieszyć się następnym dniem.