Dysgrafia u dzieci

Pisanie wydaje się większości z nas bardzo prostą czynnością. Jest ona jednak bardzo złożona: wymaga odpowiedniej koordynacji ruchowej, zręczności, znajomości języka, a także interpretacji tego, co widzimy i słyszymy. Dysgrafia uniemożliwia prawidłowe skoordynowanie tych wszystkich czynników i utrudnia, a nawet uniemożliwia, prawidłowe pisanie. Poważnie utrudnia to życie dziecku, szczególnie, że najczęściej osoby z dysgrafią nie mają żadnych deficytów intelektualnych, a rozwój dziecka pod każdym innym względem jest poprawny.

1. Co to jest dysgrafia?

Dysgrafia to zaburzenie umiejętności pisania. Pismo dziecka z tym zaburzeniem jest nie do odczytania, pojawiają się charakterystyczne błędy - dziecko "pisze tak, jak słyszy". Nie oznacza to jednak, że niewyraźne pisanie to zawsze dysgrafia. Na pisanie ma także wpływ ogólny rozwój dziecka.

Tak jak wszystkie zaburzenia uczenia się, dysgrafia często nie zostaje wyleczona lub pozostawia ślad w psychice dziecka. Z czasem, nieleczona dysgrafia może także objawiać się inaczej.

Zobacz film: "Wysokie oceny za wszelką cenę"

Dysgrafia może być wywołana takimi a nie innymi predyspozycjami dziecka lub zaniedbaniami w edukacji. Pierwszy rodzaj to dysgrafia określona, jej przyczyny to:

• zła koordynacja,
• zaburzenia zdolności językowych,
• zaburzenia przetwarzania informacji,
• problemy w interpretacji informacji słyszanych lub widzianych.

Drugi rodzaj dysgrafii to dysgrafia nieokreślona, wywołują ją:

• zaniedbania w edukacji dziecka,
• zaburzenia rozwoju umysłowego.

Charakterystyczny dla dysgrafii nieokreślonej jest fakt, że psychiczny rozwój dziecka nie jest taki jak powinien. Przy dysgrafii określonej bardzo często zdarza się, że dziecko ma inteligencję ponad przeciętną, a problemy szkolne wynikają tylko z utrudnień w przelewaniu myśli na papier lub niewyraźnym pisaniu.

2. Przyczyny i rodzaje dysgrafii

Trudno jednoznacznie stwierdzić, co jest przyczyną dysgrafii. Na pewno ważne są w tym przypadku geny. Większość dzieci z dysgrafią ma chorych na dysgrafię rodziców lub rodzeństwo. Jeśli dysgrafia pojawia się w wieku dorosłym, jest wywołana problemami neurologicznymi.

Dysgrafia często towarzyszy innym chorobom, takim jak:

• autyzm,
• ADHD,
• Zespół Tourette'a.

Istnieją 3 rodzaje dysgrafii, o różnych objawach i przyczynach:

• dysgrafia dyslektyczna,
• dysgrafia motoryczna,
• dysgrafia przestrzenna.

Dysgrafia dyslektyczna objawia się wyjątkowo niewyraźnym pismem. Poza tym, dziecko "pisze tak, jak słyszy": zawsze używa bezdźwięcznych głosek na końcu wyrazu, tak jak jest to wymawiane w języku polskim i robi błędy ortograficzne. Jeśli dziecko z dysgrafią dyslektyczną przepisuje tekst, nie ma problemu z błędami.

Dysgrafia wywołana problemami z motoryką to z kolei głównie problemy z pisaniem - a także przepisywaniem. Problemem jest tu brak koordynacji ruchowej, a nie nieumiejętność zapamiętania i stosowania prawidłowej pisowni. Dziecko z taką dysgrafią nie robi wielu błędów, pismo jest natomiast nieczytelne. Często zdarzają się także trudności z narysowaniem linii prostej.

Dysgrafia, która wynika z zaburzeń orientacji przestrzennej dziecka oznacza, że pismo będzie niewyraźne, a dziecko nie będzie w stanie poprawnie przepisać tekstu. Błędów w pisowni będzie natomiast niewiele.

3. Objawy dysgrafii

Wczesne objawy dysgrafii:

• nieprawidłowe, kurczowe trzymanie długopisu w ręce;
• unikanie zadań wymagających od dziecka napisania czegoś lub namalowania;
• problemy z nadawaniem literom odpowiednich kształtów;
• nierówne odstępy między literami i słowami;
• problemy z odróżnieniem wielkich od małych liter;
• trudności w pisaniu w linijkach;
• problemy z narysowaniem prostej linii;
• szybkie zmęczenie podczas pisania.

Objawy dysgrafii u dziecka w wieku szkolnym:

• nieczytelne pismo;
• część liter pochylona w lewo, część w prawo, podczas gdy niektóre są proste;
• używanie raz małych a raz wielkich liter;
• niejednolity rozmiar liter;
• problemy z wymyśleniem słów do napisania;
• koncentracja na samym pisaniu, podczas gdy dziecko nie rozumie sensu tego, co pisze;
• mówienie na głos tego, co dziecko chce napisać;
• omijanie słów, niekończenie zdań.
• Objawy dysgrafii u dorosłych i młodzieży:
• problemy przelewaniem myśli na papier;
• trudności ze zrozumieniem tego, co już zostało napisane;
• problemy z gramatyką i składnią;
• rozdźwięk między tym, co dana osoba jest w stanie napisać, a tym, co rzeczywiście wie (przy sprawdzeniu ustnym).

Czasem pisanie dla dysgrafika to - dosłownie - męka. Pisanie wywołuje fizyczny ból rozpoczynający się w piszącej ręce, który później rozchodzi się po całym ciele. Bardzo często osoba z dysgrafią nie przyznaje się do tego w obawie, że nie zostanie zrozumiana. Na szczęście, taki ból pojawia się tylko podczas pisania ręcznego. Nie jest to problem podczas pisania na wszelkiego rodzaju klawiaturach.

4. Leczenie dysgrafii

Są trzy drogi leczenia dysgrafii:

• dodatkowe ćwiczenia i zajęcia mające na celu doskonalenie pisania i umiejętności z nim związanych,
• zmiana wymagań w stosunku do dotkniętej dysgrafią osoby, np. obniżenie wymagań co do estetyki pisma,
• zamiana pisania na inną formę ekspresji i prezentacji wiedzy (np. forma ustna lub pisanie na komputerze, jeśli problemem są zdolności motoryczne).

W przypadku dysgrafii spowodowanej zaburzeniami motorycznymi, należy ćwiczyć koordynację ruchową dziecka.

To, który sposób radzenia sobie z dysgrafią zostanie użyty, powinien zależeć od konkretnego przypadku. W leczenie dysgrafii powinien zaangażować się specjalista, ale także najbliższe osoby. Trzeba obserwować rozwój dziecka i w miarę możliwości mu pomagać.

Dysgrafia to choroba, która często towarzyszy przez całe życie - niewyleczona, lub w trudnych wspomnieniach. Dlatego bardzo ważna jest jak najwcześniejsza diagnoza i rozpoczęcie leczenia, aby dysgrafia nie zdążyła wywołać szkód w życiu dziecka.