Obowiązek szkolny - na czym polega? Czym grozi nieposyłanie dziecka do szkoły?
Obowiązek szkolny to inaczej wymóg poddania się procesowi edukacji powszechnej. Prawo w Polsce, podobnie jak w innych krajach, nie daje rodzicom i opiekunom prawnym możliwości samodzielnego decydowania, czy dziecko będzie uczęszczać do szkoły, czy też nie. Na czym polega obowiązek szkolny? Czym różni się obowiązek szkolny od obowiązku nauki? Jakie kary grożą za nieposyłanie dziecka do szkoły?
1. Czym jest obowiązek szkolny?
Obowiązek szkolny (przymus szkolny) to wymóg poddania się procesowi edukacji powszechnej. Zwykle jest ustalany do określonego wieku (np. do uzyskania pełnoletności) lub w ramach określonego poziomu kształcenia (np. do ukończenia poziomu podstawowego).
W Polsce obowiązek ten reguluje art. 35 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 roku. Polskie prawo rozróżnia dwa pojęcia: obowiązek szkolny i obowiązek nauki.
1.1. Obowiązek szkolny
Obowiązek szkolny rozpoczyna się w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7. rok życia i trwa do ukończenia szkoły podstawowej, jednak nie dłużej niż do uzyskania przez dziecko pełnoletności (18. roku życia).
Prawo dopuszcza możliwość, aby na wniosek rodzica lub opiekuna prawnego naukę w szkole podstawowej rozpoczęło dziecko, które w danym roku kończy 6. rok życia. W wyjątkowych przypadkach obowiązek szkolny może zostać odroczony o jeden rok.
Zgodnie z prawem rodzice powinni poinformować dyrektora szkoły podstawowej, która znajduje się w obwodzie miejsca zamieszkania dziecka, o realizacji obowiązku szkolnego. Dyrektor ma za zadanie kontrolować, czy wszystkie dzieci mieszkające w obwodzie szkoły uczęszczają na lekcje. Co istotne, do wypełnienia obowiązku szkolnego nie ma znaczenia, czy szkoła, do której jest zapisane dziecko, jest placówką publiczną czy prywatną.
Obowiązek szkolny może być w Polsce realizowany także poprzez nauczanie indywidualne dla uczniów z orzeczeniami, których stan zdrowia utrudnia lub uniemożliwia uczęszczanie do szkoły. Dziecko może pobierać naukę również w trybie indywidualnego toku nauki lub nauczania domowego, na które jednak konieczne jest zezwolenie.
1.2. Obowiązek nauki
Obowiązek nauki obejmuje osoby od 7. do 18. roku życia, dlatego po wypełnieniu obowiązku szkolnego wraz z ukończeniem szkoły podstawowej, uczeń zobowiązany jest do kontynuowania kształcenia co najmniej do uzyskania pełnoletności.
Nauka nie musi obywać się w szkole. Obowiązek ten spełnia się poprzez uczęszczanie do publicznej czy też niepublicznej szkoły ponadpodstawowej, lub przez realizowanie, zgodnie z właściwymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy. Dotyczy to zawodówek i szkół branżowych, gdzie stosowane jest nauczanie w praktyce.
2. Jakie są kary za nieposłanie dziecka do szkoły?
Za realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki odpowiadają rodzice lub opiekunowie prawni. Za uporczywe nieposyłanie dziecka do szkoły mogą zostać ukarani karą pieniężną. Jeśli rodzice lub opiekunowie ignorują obowiązek szkolny, sprawą może zająć się samorząd - organ prowadzący daną szkołę.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, grzywna za nieobecność dziecka w szkole jest nadawana uznaniowo, zależnie od skali jego nieobecności. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustala, że jednorazowa kara za niechodzenie do szkoły może wynieść 10 tys. zł, a maksymalnie 50 tys. zł. Niezapłacone grzywny podlegają jednak umorzeniu, gdy obowiązek zostanie spełniony.
Jeśli uczeń jest stale nieobecny w szkole lub nie jest do niej zapisany, sprawa może zostać skierowana do sądu rodzinnego, którego zadaniem jest wyegzekwowanie od rodziców lub opiekunów posyłanie dziecka do szkoły. W skrajnych przypadkach rodzicom mogą zostać odebrane prawa rodzicielskie, a opiekunowie mogą zostać zwolnieni.
