Całościowe zaburzenia rozwoju
Całościowe zaburzenia rozwoju to szereg zaburzeń, które w różnym stopniu upośledzają prawidłowy rozwój dziecka. Są to zaburzenia ruchowe, emocjonalne oraz społeczne. Prawdopodobnie odpowiada za nie nieprawidłowy rozwój w okresie płodowym. Przykładami całościowego zaburzenia rozwoju są zespół Retta, zespół Aspergera, autyzm wczesnodziecięcy oraz dziecięce zaburzenie dezintegracyjne. W jaki sposób objawiają się te choroby i jak można je leczyć?
1. Objawy zespołu Retta i dziecięcego zaburzenia dezintegracyjnego
Zespół Retta to choroba dotycząca przede wszystkim dziewczynek. Pierwsze objawy pojawiają się między 5 a 18 miesiącem życia. Rodzice powinni być zaniepokojeni, gdy zaobserwują, że ich córka zaczyna tracić wcześniej nabyte umiejętności, np. posługiwania się ręką. W tym czasie występują stereotypowe ruchy rąk, jak klaskanie, wykręcanie rąk czy wkładanie ich do ust. Cechą charakterystyczną zespołu Retta jest wolniejsze rośnięcie główki dziecka, tzw. wtórna mikrocefalia. Poza tym dziewczynka unika kontaktu wzrokowego, niekiedy ma ataki paniki oraz napady padaczkowe. Inne objawy zespołu Retta to przykurcze mięśniowe i utrata koordynacji ruchów (bardzo często prowadzi do niezdolności chodzenia).
Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne ujawnia się po 2 lub 4 roku życia, wcześniej dziecko rozwija się prawidłowo. W krótkim czasie następuje utrata umiejętności społecznych. Dzieci z zaburzeniami dezintegracyjnymi często wpadają w złość, są nieposłuszne i agresywne, mają ataki lęku. Choroba może doprowadzić do całkowitej utraty mowy i upośledzenia funkcji intelektualnych.
2. Objawy autyzmu wczesnodziecięcego i zespołu Aspergera
Pierwsze niepokojące symptomy świadczące o autyzmie można zauważyć już w pierwszych miesiącach życia dziecka, należą do nich:
- unikanie kontaktu wzrokowego,
- nie reagowanie na własne imię,
- brak chęci do przytulania się,
- brak gaworzenia i nauki mowy,
- nieumiejętność wyrażania emocji,
- częste reagowanie krzykiem, płaczem lub agresją.
U kilkuletnich dzieci obserwuje się nadmierne porządkowanie przedmiotów, niechęć do zmian oraz zachowania rutynowe.
Zespół Aspergera przejawia się zaburzeniami rozwoju społecznego. U dzieci z tym zespołem rozwój intelektualny przebiega prawidłowo – często te dzieci wykazują się bardzo dobrą znajomością jednej dziedziny, którą są zafascynowane. Niestety mają poważne trudności z wyrażeniem swoich emocji, mimika ich twarzy jest zubożona. Nie potrafią bawić się z innymi dziećmi oraz szukać sobie przyjaciół wśród rówieśników. Przejawiają zachowania autystyczne: niechęć do zmian, zachowania rutynowe i nadmierne uporządkowanie przedmiotów.
W procesie leczenia kluczową rolę odgrywa wczesne zdiagnozowanie rodzaju zaburzenia. Dzieci poddawane są psychoterapii indywidualnej i grupowej. Obie formy leczenia dają bardzo dużą szansę na normalny rozwój dziecka.